Nhân có khách hàng hỏi tui về kết quả xét nghiệm tải lượng, tui xin có mấy lời trình bày như sau:
- Xét nghiệm tải lượng virus HIV là gì?
Xét nghiệm này nhằm đo nồng độ HIV lưu hành tự do trong máu, lượng là nồng độ (số lượng) - tải là ý chỉ nó lưu chuyển (tải theo) trong máu.
Trong chu trình sinh sản tự nhiên của HIV, sau khi hoàn thiện cấu trúc, HIV sẽ được phóng thích từ tế bào CD4 vào máu (tế bào CD4 bị nhiễm HIV sẽ trở thành trung tâm sinh sản ra HIV), HIV sẽ có một thời gian ngắn lưu hành tự do trong máu trước khi xâm nhập vào một tế bào CD4 khác.
- Xét nghiệm tải lượng virus HIV nói lên điều gì?
Tải lượng virus là xét nghiệm phản ánh gián tiếp mức độ sinh sản của HIV, tải lượng cao khi HIV sinh sản nhanh và ngược lại, tải lượng thấp cho thấy HIV sinh sản chậm.
Như vậy, đây là chỉ số quan trọng nhất và trung thực nhất phản ánh hiệu quả của điều trị HIV bằng ARV.
Một bệnh nhân có H, khi chưa điều trị, tải lượng virus có thể lên đến vài chục đến vài trăm ngàn phiên bản trên một mililit máu, thậm chí đến con số triệu...
Nếu một người tuân thủ điều trị tốt, ARV sẽ giúp ức chế chu trình sinh sản của HIV, do đó làm giảm dần tải lượng virus HIV, và tiến đến khống chế tải lượng này ở mức thấp.
Khi đạt được mục tiêu điều trị, tải lượng virus sẽ thấp, thường được gọi là "dưới ngưỡng phát hiện" (xét nghiệm tải lượng virus HIV ở Việt Nam thường có ngưỡng phát hiện là 20 copies/ml, thấp dưới mức này thì máy sẽ đọc là "undetectable")
Lưu ý: chính điều trị ARV mà bệnh nhân đang sử dụng giúp bệnh nhân khống chế HIV và đạt được tải lượng "dưới ngưỡng", nên bệnh nhân cần duy trì điều trị này, KHÔNG VÌ TẢI LƯỢNG "ỔN" MÀ TỰ Ý NGƯNG TRỊ.
- Khi nào nên xét nghiệm tải lượng?
Theo quy trình chuẩn được khuyến cáo, xét nghiệm tải lượng nên được thực hiện sớm và định kỳ, với nhiều giá trị và ý nghĩa khác nhau.
Theo hướng dẫn ở các nước phát triển, xét nghiệm tải lượng được làm lúc:
+ Ít nhất 1 lần trước khi điều trị ARV
+ Mỗi tháng 1 lần ở giai đoạn đầu của điều trị để đánh giá đáp ứng của điều trị: nếu có đáp ứng, tải lượng sẽ giảm dần.
+ Khi tải lượng đạt "dưới ngưỡng phát hiện", xét nghiệm này được làm mỗi 6 tháng 1 lần.
Ở Việt Nam, theo ý kiến cá nhân, có thể kéo dãn ra tí để tiết kiệm chi phí cho bệnh nhân:
+ Ít nhất 1 lần trước điều trị
+ Mỗi 3 tháng 1 lần ở giai đoạn đầu của điều trị
+ Khi đạt dưới ngưỡng phát hiện, có thể làm lại lần đầu sau 6 tháng, kết quả tốt thì tiếp tục theo dõi hàng năm.
Như vậy, lịch xét nghiệm có thể tham khảo là: Trước ARV - tháng thứ 3 - tháng thứ 6 - tháng thứ 12 - 12 tháng/lần
Thường thì sau 3-6 tháng, đa số sẽ đạt mức "dưới ngưỡng"
Theo hướng dẫn của Bộ Y tế Việt Nam, bệnh nhân điều trị theo chương trình miễn phí sẽ làm xét nghiệm tải lượng:
+ Lần đầu là lúc điều trị ARV được 12 tháng
+ Nếu kết quả ổn, sẽ theo dõi hàng năm
+ Nghi ngờ thất bại điều trị ARV là: tải lượng cao trên ngưỡng sau 12 tháng điều trị. Lúc này bệnh nhân cần được chẩn đoán kháng thuốc theo quy trình.
- Xét nghiệm tải lượng ở đâu và chi phí ra sao?
Lưu ý: Xét nghiệm này vẫn được cung cấp miễn phí theo hướng dẫn của Bộ Y tế.
Chỉ có những trung tâm xét nghiệm lớn mới có thể cung cấp xét nghiệm này, vì xét nghiệm này dùng kỹ thuật khuếch đại di truyền (PCR) là một kỹ thuật tân tién đòi hỏi trang thiết bị và quy trình phức tạp.
Ở Việt Nam, chỉ có 2 thành phố trung tâm (Hồ Chí Minh và Hà Nội) là chắc chắn có cung cấp xét nghiệm này, đa số các tỉnh thành khác khó tiếp cận với xét nghiệm này.
Đa số các phòng khám tỉnh, khi thực hiện xét nghiệm tải lượng sẽ chuyển gửi mẫu máu đến trung tâm lớn.
Chi phí xét nghiệm trung bình của xét nghiệm này là 2,000,000 (# 100 USD)
Chi phí có thể giảm đáng kể nếu đến Pasteur, được biết tại đây đang cung cấp xét nghiệm tải lượng HIV với giá 455.000 VND
(Lý do có lẽ liên quan đến số lượng xét nghiệm tại đây là rất lớn, chi phí thuần và khấu hao đã được san sẻ bớt, từ đó giúp giảm chi phí cho người bệnh - nôm na là "sỉ nên rẻ hơn")
Nguồn: Hỏa hồ
