PGS.TS Nguyễn Đức Hiền-Viện trưởng Viện các bệnh truyền nhiễm và Nhiệt đới quốc gia: Trước kia, khi còn ít thuốc thì nhiều người đến xin điều trị rất tha thiết. Nay, có nhiều nguồn thuốc thì nhân viên y tế phải đi tìm bệnh nhân để điều trị.
(VOV)_Trong bối cảnh đại dịch HIV/AIDS vẫn đang tiếp tục gia tăng trên phạm vi toàn cầu nói chung và tại Việt Nam nói riêng, các nỗ lực để ứng phó với đại dịch nguy hiểm này đã có nhiều tiến bộ. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được cũng còn nhiều khó khăn, hạn chế và bộc lộ những bất cập trong quá trình triển khai chương trình chăm sóc, điều trị HIV/AIDS.
PGS. TS Nguyễn Đức Hiền-Viện trưởng Viện Các bệnh truyền nhiễm và nhiệt đới, Tiểu ban Điều trị HIV/AIDS cho biết: Mạng lưới điều trị HIV/AIDS đã hình thành, tuy nhiên cơ cấu tổ chức và hoạt động còn chưa được đồng đều giữa các địa phương, đơn vị. Nhiều địa phương còn tỏ ra lúng túng và còn nhiều điểm yếu. Đặc biệt là hầu hết các cơ sở tuyến huyện chưa đủ điều kiện cả về nhân lực và cơ sở vật chất, trang thiết bị, thuốc men... để có thể sẵn sàng tiếp nhận, chăm sóc và điều trị lâu dài cho người nhiễm HIV/AIDS.
Trong chương trình mục tiêu quốc gia về phòng, chống HIV/AIDS đến năm 2010, thì 70% số người lớn nhiễm HIV đủ tiêu chuẩn được tiếp cận với thuốc kháng HIV, trên 90% người nhiễm HIV bị lao được điều trị; 100% trẻ em và phụ nữ có thai được điều trị thuốc ARV. Ước tính, đến năm 2010, Việt Nam có khoảng 30.000 bệnh nhân AIDS cần được điều trị bằng ARV.
Một trong những mục tiêu quan trọng ngành y tế hướng tới là 100% bác sĩ chuyên khoa đều tham gia vào điều trị AIDS. So với nhu cầu ngày càng tăng của hoạt động chăm sóc, điều trị và hỗ trợ người nhiễm HIV/AIDS thì nhân lực tham gia vào hệ thống phòng chống HIV/AIDS còn thiếu cả về số lượng và hạn chế về mặt chất lượng. Mặt khác, nhân sự phòng chống HIV/AIDS không ổn định, không có hoặc có rất ít người làm chuyên trách, việc thuyên chuyển những cán bộ (nhất là những cán bộ đã được đào tạo về phòng chống HIV/AIDS) cũng là một nguyên nhân của tình trạng thiếu nhân lực chuyên môn cho hoạt động chăm sóc, điều trị và hỗ trợ người nhiễm HIV/AIDS.
TS Nguyễn Đức Hiền cho biết: Tâm lý của một bộ phận cán bộ y tế không thích làm việc trong môi trường bệnh nhân HIV/AIDS ìi ngại nguy cơ lây nhiễm, tâm lý phức tạp của bệnh nhân và người nhà bệnh nhân, chế độ chính sách còn chưa thoả đáng... TS Hiền đưa ra dẫn chứng ngay tại Bệnh viện Bạch Mai, hiện đang muốn tuyển bác sĩ vào làm vị trí này nhưng không có ai nộp đơn.
Mặc dù, ngành y tế đã ban hành các qui định về phân tuyến điều trị, chức năng, nhiệm vụ của từng tuyến từ trung ương đến địa phương trong hệ thống phòng chống HIV/AIDS nhưng thực sự hoạt động chăm sóc điều trị người bệnh và việc chuyển tuyến còn nhiều bất cập. TS Nguyễn Đức Hiền giải thích về tình trạng này là do: "Bệnh nhân muốn giấu danh tính và tình trạng bệnh của mình dẫn đến tình trạng quá tải tuyến trên và tuyến dưới không thể quản lý, theo dõi họ được".
Việc lồng ghép Chương trình chống lao và phòng chống HIV cũng còn nhiều khó khăn và vướng mắc, lúng túng. Các cơ sở điều trị bệnh nhân HIV/AIDS thì chưa có hệ thống các phòng bệnh cách ly phòng chống lây lan lao và các tác nhân gây bệnh lây theo đường hô hấp. Khi phát hiện một bệnh nhân HIV/AIDS mắc lao sẽ phải chuyển tới cơ sở chuyên khoa lao mà tại đây thì số giường dành cho bệnh nhân lao và HIV cũng còn hạn chế. TS Hiền nêu rõ: "Đến nay, ngành y tế chưa có văn bản cụ thể qui định về số giường cho bệnh nhân HIV. Rất cần có qui định cụ thể, bởi lẽ, kinh phí cho một giường bệnh sẽ phải gấp đôi, gấp ba so với giường bệnh bình thường”.
Điều trị ARV là điều trị suốt đời, đòi hỏi sự tuân thủ để đảm bảo thuốc được sử dụng liên tục tránh kháng thuốc và thất bại điều trị. Thực tế, nhiều bệnh nhân đang điều trị thuốc ARV vẫn tiếp tục có các hành vi liên quan đến ma tuý (mua bán, sử dụng...) nên họ sẽ bị tập trung vào các trại, điều này làm gián đoạn điều trị thuốc và theo dõi. Mặt khác, rất nhiều người ở trong các trại bị nhiễm HIV/AIDS, họ rất ít được tiếp cận với chăm sóc y tế đầy đủ. TS Nguyễn Đức Hiền nói: "Hiện chúng ta chưa có các qui định, hướng dẫn cho các hoạt động chăm sóc điều trị và hỗ trợ cho người nhiễm HIV/AIDS kết nối giữa các cơ sở y tế ở cộng đồng với các trại giam, trại cải tạo cai nghiện, dẫn đến tình trạng người nhiễm HIV/AIDS không được chăm sóc điều trị hoặc điều trị và theo dõi không liên tục ảnh hưởng lớn đến hiệu quả của việc chăm sóc điều trị người nhiễm HIV/AIDS".
TS Nguyễn Đức Hiền cũng nêu lên một thực tế là số người tiếp cận với thuốc ARV tăng vọt. Điều này chứng tỏ qui trình điều trị còn nhiều lỗ hổng. Chúng ta mới chỉ quan tâm đến tiền để điều trị, nhưng có thuốc rồi thì ai là người làm công tác điều trị. Vế thứ hai của vấn đề vẫn chưa được đầu tư thích đáng.
Theo đánh giá của TS Nguyễn Đức Hiền thì việc tham gia và phối hợp của các tổ chức xã hội, các ban ngành đoàn thể khác với ngành y tế trong hoạt động phòng chống HIV/AIDS còn nhiều hạn chế. Trong khi số lượng người nhiễm vẫn tăng, số lượng bệnh nhân AIDS ngày càng nhiều, nhu cầu về chăm sóc, điều trị ngày càng cao thì nhiệm vụ của ngành y tế ngày càng nặng nề và liên kết của các ban ngành, đoàn thể, các tổ chức xã hội trong các hoạt động này. TS Nguyễn Đức Hiền nói: "Chúng ta phải có qui chế cụ thể phối hợp với các tổ chức đoàn thể như Hội phụ nữ, Cựu chiến binh để nhắc nhở thời gian cho bệnh nhân uống thuốc. Họ có thể tổ chức hội họp, văn nghệ, vui chơi, tạo công ăn việc làm… giúp bệnh nhân HIV hoà nhập cộng đồng và giúp quá trình điều trị hiệu quả hơn".
Ước tính hiện nay trên toàn cầu có khoảng 34-36 triệu người nhiễm HIV/AIDS. Trong vòng hai năm tới, dự kiến khoảng 6 triệu người ở các nước đang phát triển sẽ tử vong khi không được điều trị. Nếu chúng ta không có những biện pháp tích cực thì HIV/AIDS sẽ trở nên không thể kiểm soát, gây ảnh hưởng sâu sắc đến sức khoẻ, tính mạng con người, đe doạ sự phát triển kinh tế, văn hoá, trật tự và an toàn xã hội./.
