Hướng dẫn sử dụng một số thuật ngữ của UNAIDS - Kiến thức cơ bản về HIV/AIDS - Tư Vấn HIV

Chào mừng khách! Xin vui lòng Đăng nhập or Đăng ký.

Thông báo

Error

Tên đăng nhập:

Mật khẩu:

Ghi nhớ

Quên mật khẩu

Hướng dẫn sử dụng một số thuật ngữ của UNAIDS

Tùy chọn

Chủ đề trước Chủ đề kế tiếp

peter

#1 Đã gửi : 05/10/2007 lúc 08:12:53(UTC)

Danh hiệu: Thành viên danh dự

Medals:

Nhóm: Administrators, Thành viên chính thức, BQT, Tham vấn viên Diễn đàn
Gia nhập: 06-03-2006(UTC)
Bài viết: 1.459
Đến từ: TPHCM

Cảm ơn: 74 lần
Được cảm ơn: 511 lần trong 232 bài viết

Hướng dẫn sử dụng một số thuật ngữ của UNAIDS

(Tháng 3 năm 2007)

Lời giới thiệu

Danh sách những thuật ngữ dưới đây đã được phát triển và sử dụng cho tất cả các nhân viên, đồng nghiệp trong 10 tổ chức đồng tài trợ, cũng như các đối tác khác nhau cùng làm việc nhằm đáp ứng lại đại dịch HIV.

Ngôn ngữ có thể định hình niềm tin và ảnh hưởng tới hành vi. Việc cân nhắc và sử dụng ngôn ngữ một cách phù hợp sẽ làm tăng cường sức mạnh trong việc đáp ứng với đại dịch HIV. UNAIDS mong muốn các thuật ngữ này được phổ biến một cách rộng rãi. Đây cũng là một tài liệu sống và luôn luôn được cập nhật, sửa đồi. Ý kiến xin được gửi về: [email protected].

Những thuật ngữ được nhấn mạnh trong bảng là những điểm quan trọng mà chúng tôi gợi ý quý vị nên chú ý tuân theo khi sử dụng.

Danh sách các thuật ngữ có thể được sao chép miễn phí ngoài mục đích thương mại.

Nội dung

Tóm tắt một số thuật ngữ thường sử dụng và các lỗi nên tránh

Các thuật ngữ hay sử dụng và các từ viết tắt

Các nguồn tài liệu tham khảo

Tóm tắt một số thuật ngữ hay sử dụng

Không nên sử dụng	Nên sử dụng
HIV/AIDS	Sử dụng HIV trừ phi muốn chỉ ra hội chứng lâm sàng của bệnh nhân AIDS. Những ví dụ hay được sử dụng bao gồm người sống chung với HIV, đại dịch HIV, tỉ lệ nhiễm HIV, phòng lây nhiễm HIV, xét nghiệm HIV, các bệnh liên quan đến HIV, chẩn đoán AIDS, trẻ em dễ tổn thương do AIDS, trẻ em mồ côi do AIDS, đáp ứng với AIDS. Cả 2 thuật ngữ đại dịch HIV và đại dịch AIDS đều được chấp nhận khi sử dụng
AIDS virus	Không có virus AIDS. Virus gây nên bệnh AIDS được gọi là Virus gây suy giảm miễn dịch mắc phải ở người hay còn gọi là HIV. Chú ý nếu dùng virus HIV là thừa từ, chỉ cần sử dụng từ HIV là đủ
AIDS infected	Tránh sử dụng từ người nhiễm HIV (HIV-infected). Nên sử dụng cụm từ người sống chung với HIV hay người dương tính với HIV. Không ai có thể nhiễm AIDS bởi vì AIDS không phải là nhân tố có thể lây truyền. AIDS có nghĩa là Hội chứng nhiễm trùng cơ hội mắc phải do sự suy giảm của hệ thống miễn dịch do HIV gây ra
AIDS test	Không sử dụng xét nghiệm AIDS (AIDS test). Sử dụng xét nghiệm HIV hay xét nghiệm tìm kháng thể kháng HIV
AIDS sufferer hay AIDS victim (Nạn nhân AIDS)	Từ nạn nhân mang ý nghĩa tiêu cực, bị động. Hãy sử dụng “người sống chung với HIV”. Chỉ sử dụng thuật ngữ AIDS khi muốn nói đến một người đã mang những triệu chứng lâm sàng của AIDS
Bệnh nhân AIDS	Chỉ sử dụng Bệnh nhân AIDS khi nói đến một ai đó đang có biểu hiện lâm sàng của AIDS. Nên sử dụng “bệnh nhân có bệnh liên quan đến HIV” thay bằng bệnh AIDS
Yếu tố nguy cơ của AIDS	Sử dụng: nguy cơ lây nhiễm HIV; nguy cơ phơi nhiễm với HIV
Nhóm nguy cơ cao, nhóm dễ tổn thương	Nhóm nguy cơ cao chủ chốt (chủ chốt với đại dịch cũng như đáp ứng)
Hoạt động mại dâm	Lao động tình dục
Mại dâm (prostitute)	Chỉ sử dụng khi nói đến hoạt động mại dâm mang tính chất khu vực. Nên sử dụng lao động tình dục[l1]
Người chích ma túy qua ven	Nên sử dụng là người chích ma túy vì ma túy có thể được chích qua nhiều đường khác nhau, không nhất thiết phải là tĩnh mạch
Sử dụng chung bơm kim tiêm	Nên sử dụng thuật ngữ: tiêm chích không vô khuẩn nếu muốn nói đến nguy cơ lây nhiễm HIV; sử dụng thuật ngữ dụng cụ tiêm chích nhiễm khuẩn chỉ khi biết chắc dụng cụ tiêm chích đó có mang HIV hay khi hiện tượng lây nhiễm HIV đã xảy ra
Fight against AIDS	Nên sử dụng là đáp ứng với AIDS
Evidence-based	Evidence-informed
HIV prevalence rate	Sử dụng tỉ lệ nhiễm HIV. Tần suất nhiễm HIV (rate) liên quan đến yếu tố thời gian, không nên sử dụng ở đây vì thực tế rất khó tính toán được tần suất nhiễm HIV (rate)
Những từ viết tắt	Nên viết đầy đủ ví dụ PMTCT thì nên viết là phòng tránh lây truyền mẹ con

Nguồn gốc việc sử dụng các từ viết tắt

ABC

Đó là những chiến lược phòng lây nhiễm HIV. A= abstain from penetrative sex= tránh quan hệ tình dục có thâm nhập; B= be faithful= chung thủy với bạn tình; C= condomize= sử dụng bao cao su

Tuyên truyền vận động (Advocate)

Nên sử dụng là: Thay đổi thông qua vận động (advocate change) hơn là vận động cho sự thay đổi (advocate for change)

Người mang AIDS (AIDS carrier)

Cụm từ này sử dụng nhằm chỉ những người sống chung với HIV tuy nhiên nó mang tính kỳ thị và có thể xúc phạm đến những người có HIV. Cụm từ này cũng sai vì virus là HIV chứ không phải là AIDS

AIDS or HIV-related inless (AIDS hay bệnh liên quan đến virus HIV)

AIDS chỉ những gì người bệnh chết vì; HIV là virus mà người nào đó nhiễm phải. Việc nhấn mạnh đến bệnh AIDS có thể sử dụng khi người bệnh có các triệu chứng lâm sàng của AIDS

Đáp ứng với AIDS (AIDS response)

Các khái niệm như đáp ứng với AIDS, đáp ứng với HIV, đáp ứng với AIDS và đáp ứng với HIV thường được sử dụng đan xen nhau khi nhắc đến đáp ứng với đại dịch HIV

Virus AIDS

Vì AIDS là một hội chứng bệnh lâm sàng, việc sử dụng “AIDS virus” là hoàn toàn sai. HIV là virus gây suy giảm nhiễm dịch mắc phải ở người, là nguyên nhân gây nhiễm trùng cơ hội (AIDS). Sử dụng HIV, không nên sử dụng HIV vius

ART

Nên viết đầy đủ là liệu pháp hay phương pháp điều trị kháng virus

Thay đổi hành vi (behavior change- không phải là behavioural change)

Có một số thuyết và mô hình nhằm chỉ dẫn hướng đi cho các hoạt động truyền thông giáo dục sức khỏe nhằm giúp con người thay đổi hành vi theo chiều hướng có lợi hơn cho sức khỏe

Client- Initiated Testing

Một từ dùng thay cho tư vấn xét nghiệm tự nguyện (VCT). Tất cả các xét nghiệm HIV đều phải được thực hiện dưới điệu kiến 3 “C”: counseling= tư vấn; confidentiality=bí mật; và informed consent= tự nguyện, đồng ý của người được xét nghiệm

Commercial sex work

Hoạt động mại dâm[LV2]

Nhiễm khuẩn và Không vô khuẩn (Contaminated and Non-sterile)

Các dụng cụ tiêm chích nhiễm khuẩn nếu như nó mang virus; còn dụng cụ không vô khuẩn hay bẩn nếu nó mang nguy cơ nhiễm HIV (có thể mang hoặc có thể không mang virus)

Cosponsors

Chương trình phòng chống HIV/AIDS của liên hiệp quốc bao gồm 10 nhà đồng tài trợ liệt kê ở dưới (theo quy định của liên hợp quốc):

UNHCR: Cao ủy liên hiệp quốc về người tị nạn

UNICEF: Quỹ nhi đồng liên hiệp quốc

WFP: Chương trình lương thực thế giới

UNDC: Chương trình phát triển liên hợp quốc

UNFPA: Quỹ dân số liên hiệp quốc

UNODC: Văn phòng phụ trách các vấn đề ma túy và tội phạm liên hiệp quốc

ILO: Tổ chức lao động quốc tế

UNESCO: Quỹ giáo dục, khoa học và văn hóa liên hợp quốc

WHO: Tổ chức y tế thế giới

World Bank: Ngân hàng thế giới

CRIS

Hệ thống đáp ứng thông tin quốc gia, được phát triển bởi UNAIDS. CRIS cung cấp đối tác toàn cầu cho việc đáp ứng với HIV. CRIS bao gồm hệ thống chỉ số, hệ thống dữ liệu chương trình, danh mục nghiên cứu và các thông tin quan trọng khác. Hệ thống chỉ số cung cấp công cụ cho việc báo cáo và theo dõi cho Văn phòng đại phụ trách đặc biệt về AIDS của đại hội động liên hợp quốc (dựa trên tuyên ngôn cam kết chống AIDS vào tháng 6 năm 2001). Ở cấp quốc gia, hệ thống thồng tin dữ liệu sẽ hỗ trợ việc phân tích chiến lược, hoặch định chính sách và lập các chương trình đi kèm. Ở cáp quốc gia và toàn cầu, danh mục về nghiên cứu (research inventory database) cũng sẽ được phát triển.

Sự thống trị văn hóa (cultural dominance)

Một số thuật ngữ khá quen thuộc nhưng có thể dụng được ở nền văn hóa này mà không phù hợp khi sử dụng ở nền văn hóa khác. Ví dụ tránh sử dụng những từ như “mùa thu” thay cho “quý=1/4 năm). Tương tự, mỗi quốc gia có những ngày kỷ niệm năm mới khác nhau. Tránh sử dụng những từ có thể gây khuếch đại ví dụ: AIDS giết chết tổng số người nhiều hơn cả 2 cuộc chiến thế giới (hai cuộc chiến thế giới thực ra không diễn ra ở trên toàn thế giới)

Mô tả AIDS

AIDS thường được hiểu là một bệnh chết người, không thể chữa khỏi. Với ý nghĩa này, việc sử dụng thuật ngữ AIDS sẽ làm tăng kỳ thì và phân biệt đối xử. Nhưng mặt khác, AIDS cũng có thể được hiểu như một loại bệnh có thể theo dõi và quản lý, giống như một bệnh mạn tính: bệnh tiểu đường hay cao huyết áp. Như vậy cụm từ này cũng có thể khiến nhiều người cho rằng AIDS là một bệnh không thật sự nguy hiểm. Chính vì vậy mà AIDS nên được mô tả như sau: AIDS (hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải) là một bệnh nguy hiểm do HIV (virus gây suy giảm miễn dịch mắc phải) gây ra. HIV sẽ phá hủy khả năng chống đỡ bệnh tật của cơ thể, cuối cùng là dẫn đến cái chết. Hiện nay, thuốc kháng virus giúp làm chậm quá trình nhân lên của virus, giúp tăng cường chất lượng sống cho người có HIV, tuy nhiên không giúp loại bỏ hoàn toàn virus ra khỏi cơ thể.

Yếu tố thúc đẩy (driver)

Khái niệm này nhằm chỉ các yếu tố mang tính cấu trúc cũng như các yếu tố xã hội như ngèo đói, giới, quyền con người, chúng thường khó đo lường nhưng góp phần tăng nguy cơ lây nhiễm HIV. Chúng thường được ngầm hiểu là các quyết định tố của lây nhiễm HIV.

Dịch (Epidemic)

Được sử dụng trong dịch tễ học như một loại bệnh mới xuất hiện trong một nhóm người nào đó (ví dụ: dân cư trong một vùng địa lý nào đó, trong 1 trường đại học, hay một đơn vị dân cư, trong 1 nhóm người nào đó như phụ nữ, hay trẻ em) trong một khoảng thời gian nào đó, với một tốc độ nào mà có thể gây nên một sự lây lan vượt mức hiện tại. Định nghĩa dịch mang tính chất chủ quan, dựa trên những gì người làm dịch tệ dự đoán. Một đại dịch có thể trong phạm vi một địa phương nhỏ, ở cấp quốc gia hay thậm chí là cấp toàn cầu. Những bệnh phổ biến xảy ra ở một tần suất cao và ổn định được gọi là đại dịch (endemic).Những vụ dịch xảy ra ở một cấp độ rộng và nguy hiểm như dịch Cái chết đen ở châu Âu thời trung cổ, hay đại dịch cúm những năm 1918-1919, và gần đây nhất là đại dịch HIV (pandemic).

Dịch tễ học (Epidemiology)

Là một nghành của y học chuyên nghiên cứu tần suất, sự phân tán, hình thái và các quyết định tố của bệnh cũng như nghiên cứu các phương pháp phòng bệnh.

Dựa vào bằng chứng (Evidence-based)

Thuật ngữ này nhằm chỉ ra một vài yếu tố nào đó có thể là cơ sở để đưa ra quyết định việc phát triển các chính sách mới; trong đó chỉ cần một yếu tố là dựa vào bằng chứng (kinh nghiệm) thực tế các yếu tố khác tham gia vào việc gia quyết định có thể là sự phù hợp về văn hóa, giá thành, tính khả thi, quan ngại đến vấn đề công bằng.

Các tổ chức hoạt động dựa trên niềm tin (faith-based organizations)

Thuật ngữ này nhằm chỉ các tổ chức tôn giáo, nhà thờ hoạt dộng dựa trên nguyên tắc tôn trọng các tín ngưỡng và niềm tin khác nhau

Phù hợp với phụ nữ (Feminization)

Nhằm chỉ ra rằng đại dịch HIV ngày càng ảnh hưởng nhiều đến phụ nữ. Nó cũng thường ngầm chỉ việc số phụ nữ nhiễm HIV đã ngang bằng hay vượt con số nhiễm ở nam giới. Để tránh nhầm lẫn, không nên dung từ feminization với nghĩa gốc tiếng Anh là “trở lên nữ tính hơn”.

Cuộc chiến (Fight)

Nên tránh sử dụng từ cuộc chiến (fight) hay những từ khác cùng nghĩa như trận chiến, chiến dịch, chiến tranh (struggle, battle, campaign, war) trừ trường hợp trích dẫn hay muốn sử dụng cho các tờ rơi và muốn gây cảm giác mạnh. Nên sử dụng các từ thay thế như đáp ứng, kiểm soát, sáng kiến, hành động, nỗ lực, chương trình.

Đồng tính luyến ái nam (gay men)

Nên sử dụng thuật ngữ nam quan hệ tình dục với nam (MSM) trừ phi một nhóm người nào đó tự xác nhận mình là đồng tính luyến ái nam. Một cộng đồng rộng hơn bao gồm những người đống tính luyến ái nam, nữ, chuyển đổi giới tính nên được gọi với tên đầy đủ: đồng tính luyến ái nam nữ và chuyển đổi giới tính (LGBT).

Giới và giới tính (Gender and Sex)

Giới tính chỉ khác biệt sinh học giữa nam và nữ trong khi Giới chỉ sự khác biệt về mặt xã hội và mối quan hệ giữa nam và nữ. Vai trò của giới được hình thành thông qua quá trình hòa nhập vào xã hội và khác nhau giữa các nền văn hóa. Vai trò của giới cũng bị ảnh hưởng bởi tuổi, giới, tầng lơp xã hội, dân tộc, tôn giáo và các yếu tố địa lý, kinh tế, xã hội. Vì ở nhiều ngôn ngữ không có từ chỉ giới (gender) người dịch nên sử dụng các cụm từ thích hợp để phân biệt hai khái niệm này.

Quỹ toàn cầu phòng chống AIDS, Lao và Sốt rét (Global Fund)

Quỹ này được thành lập năm 2001 dưới hình hợp tác tư nhân và nhà nước. Tính đến năm 2005 thì đây là một quỹ lớn nhất trong lĩnh vực chăm sóc y tế, cung cấp hơn 3 tỉ cho 128 quốc gia. Mục đích của quỹ toàn cầu là nhằm thu hút, quản lý và cung cấp thêm nguồn lực nhằm đáp ứng một cách ổn định và rõ rệt vào việc làm giảm nhẹ ảnh hưởng của đại dịch AIDS, Lao và Sốt rét đồng thời cũng cung cấp nguồn lực cho việc chống đói nghèo, một trong những Mục tiêu Thiên niên kỷ. Khi đưa dẫn chứng, nên sử dụng cả cụm từ trong lần đầu sử dụng, và dùng từ viết tắt (GFATM) trong những lần tiếp theo.

Tăng cường sự tham gia của người có HIV (GIPA)

GIPA là chữ viết tắt của: tăng cường sự tham gia của người có HIV”. Năm 1994, 42 quốc gia đã thông qua quy tắc Tăng cường tham gia của người có HIV (GIPA) vào trong bản tuyên ngôn cuối cùng tại hội nghị cấp cao về AIDS tại Paris.

Các thuật ngữ tắt (glossaries)

Internet là một nguồn cung cấp rất nhiều thông tin về HIV. Những trang web sử dụng các thuật ngữ tắt dưới đây là những nguồn cung cấp thông tin tin cậy, rõ ràng và chính xác (theo kinh nghiệm từ UNAIDS). Tuy nhiên chúng tôi không hoàn toàn bảo đảm tính chính xác của tất cả các thông tin, cũng như sẽ không chịu trách nhiệm về thông tin trên các website này.

http://www.sfaf.org/glossary

http://www.aidsinfo.nih.gov/ed_resources/glossary

http://www.aegis.com/ni/topics/glossary

http://www.gmhc.org/health/glossary2.html

Nhóm nguy cơ cao/Nhóm dân cơ với nguy cơ cao phơi nhiễm với HIV

Các thuật ngữ này nên được sử dụng một cách thận trọng vì chúng có thể làm tăng phân biệt, kỳ thị với một nhóm người nào đó. Nó cũng có thể đẩy những người không cho mình thuộc các nhóm trên vào tình trạng an toàn giả (full security- tự cho mình thuộc nhóm an toàn trong khi trên thực tế là ngược lại). Cụm từ này cũng dẫn đến việc hiểu các yếu tố nguy cơ chỉ tập trung trong một nhóm nào đó trong khi tất cả các nhóm xã hội đều liên quan đến nhau. Sẽ chính xác hơn khi sử dụng các thuật ngữ như “nguy cơ cao phơi nhiễm với HIV”, “quan hệ tình dục không dung bao cao su”, “quan hệ tình dục không được bảo vệ”, “ sử dụng dụng cụ tiêm chích không tiệt trùng” hơn là việc dùng chung cụm từ “nhóm nguy cơ cao”. Là thành viên của nhóm nguy cơ cao không đưa người này vào nguy cơ cao của việc lây nhiễm mà hành vi mới là yếu tố quyết định. Trong tình huống của một cặp vợ chồng, hay một cặp nam nữ đang sống chung với nhau, hành vi của người đàn ông là yếu tố đẩy người phụ nữ vào nguy cơ lây nhiễm. Cũng có một mối liên hệ mật thiết giữa các những người hay di chuyển với tăng nguy cơ lây nhiễm HIV, phụ thuộc vào lý do của sự di chuyển đó cũng như mức độ mà những người này bị tách biệt khỏi xã hội và các tiêu chuẩn do xã hội đó quy định.

Liệu pháp điều trị kháng virus hoạt tính cao (HAART)

Đây là liệu pháp được giới thiệu bởi một nhóm chuyên gia chuyên về điều trị kháng virus nhằm ngăn chặn sự nhân lên của virus trong cơ thể và làm chậm sự tiến triển từ nhiễm HIV đến AIDS. Liệu trình HAART thường bao gồm hai thuốc ức chế sao mã ngược loại nucleoside và một thuốc ức chế men protease; hay là sự kết hợp 2 thuốc ức chế sao mã ngược loại nucleoside và 1 thuốc ức chế sao mã ngược loại không phải nucleoside. Gần đây, một loại thuốc mới vừa được sáng chế có khả năng ngăn chặn sự xâm nhập của virus vào trong tế bào vì vậy có thể đưa nồng độ virus đến ngưỡng không thể phát hiện (undetectable viral load) trong máu bệnh nhân. (Xem trang: http://www.aidsinfo.nih.gov/ của Bộ y tế và dịch vụ con người- the US Department of Health and Human Services). Thuật ngữ ART có thể được sử dụng nếu như liệu pháp đó là sự kết hợp của 3 thuốc kháng virus).

Sáng kiến HIPC (HIPC Initiative)

Đây là một sáng kiến nhằm giảm nợ cho các nước nghèo nợ nhiều giúp tăng cường nguồn lực sẵn có tại các quốc gia này và giúp đảm bảo các nguồn lực ấy sẽ được đầu tư vào các quyền cơ bản của con người như chăm sóc y tế. Sáng kiến HIPC được khởi động vào năm 1996, được củng cố thêm vào năm 1999, đã góp phần giúp các quốc gia nghèo nhất thế giới có được nguồn lực quý giá dành cho phát triển con người thay cho việc phải dùng để trả nợ. Việc củng cố sáng kiến HIPC có khả năng trở thành một công cụ quan trọng trong cuộc chiến chống lại bệnh truyền nhiễm.

Các bệnh liên quan đến HIV

Triệu chứng nhiễm HIV có thể xảy ra ở giai đoạn mới nhiễm hay sau khi hệ thống miễn dịch bị tổn thương, dẫn đến AIDS. Trong giai đoạn đầu của nhiễm HIV, khi virus tiếp xúc với bề mặt tế bào, chúng tìm đến những tế bào đích rồi đến những tế bào lympho nơi chúng có thể nhân lên. Nó dẫn đến sự bùng nổ của virus trong máu và khả năng phát tán của virus lúc này là rất cao. Một số người có thể có những triệu chứng giống như cúm ở giai đoạn đầu mới nhiễm. Tuy nhiên đây không được coi là bệnh liên quan đến HIV. Kết quả đáp ứng của hệ thống miễn dịch nhằm ngăn chặn virus chỉ thành công một phần, một số virus thoát được, không phát hiện được sau hàng tháng tới hàng năm. Cuối cùng, lượng virus tăng dần phá hủy hệ thống miễn dịch, gọi là giai đoạn HIV tiến triển. Vì vậy bệnh HIV được đặc trưng bởi sự suy giảm dần dần hệ thống miễn dịch. Trong quá trình nhiễm virus, tế bào miễn dịch quan trọng, gọi là CD4+ bị làm mất chức năng và bị tiêu diệt dẫn đến số lượng CD4 bị giảm dần.

Nhiễm HIV (HIV-infected)

Như một sự phân biệt với HIV dương tính (đôi khi có thể là kết quả dương tính giả, đặc biệt là trẻ em dưới 18 tháng tuổi). Khái niệm nhiễm HIV được dùng để chỉ ra rằng đã có bằng chứng nhiễm HIV thông qua xét nghiệm.

HIV âm tính

Không có bằng chứng của lây nhiễm HIV (ví dụ như việc không có kháng thể kháng HIV) thông qua xét nghiệm máu hay xét nghiệm mô. Điều này cũng đồng nghĩa với khái niệm huyết tương âm tính. Một người có HIV âm tính có thể đã bị nhiễm HIV nhưng đang trong giai đoạn cửa sổ (giai đoạn từ lúc nhiễm đến lúc phát hiện được bằng xét nghiệm tìm kháng thể).

HIV dương tính

Có bằng chứng của nhiễm HIV (ví dụ như sự có mặt của kháng thể kháng HIV) thông qua xét nghiệm máu hay xét nghiệm mô. Cũng đồng nghĩa với khái niệm huyết thanh dương tính. Tuy nhiên, xét nghiệm có thể cho kết quả dương tính giả. (Kết quả xét nghiệm dương tính nhưng thực tế người này không bị nhiễm HIV).

Virus gây suy giảm miễn dịch ở người (HIV)

Là virus gây suy giảm hệ thống miễn dịch ở người, dẫn tới AIDS. Chỉ cần dung cụm từ HIV mà không cần dùng HIV virus, sẽ thừa nếu như nói HIV virus.

Virus gây suy giảm miễn dịch ở người type 1 (HIV-1)

Virus sao chép ngược được phận lập và phát hiện là nguyên nhân sinh bệnh học của AIDS. HIV-1 là một loại virus có khả năng sao mã ngược có tác dụng gây bệnh chậm. Hầu hết các loại vi khuẩn, vius, thực vật và động vật được mã hóa bởi DNA và sử dụng RNA để tổng hợp protein cho mình. Nguồn gen của virus sao chép ngược lại chính là RNA. HIV đưa RNA của mình vào tế bào vật chủ, làm tế bào chủ mất khả năng tổng hợp protein một cách thông thường. Trái lại tế bào vật chủ nay làm nhiệm như một cái nhà máy sản sinh HIV.

Virus gây suy giảm miễn dịch ở người type 2 (HIV-2)

HIV-2 có mối liên quan chặt chẽ với HIV-1 và cũng là một trong những nguyên nhân gây AIDS. HIV-2 lần đầu tiên được tìm ra tại Tây Phi. Mặc dù cả hai loại virus này có sự giống nhau về cấu trúc phân tử, đường truyền và đều dẫn đến nhiễm trùng cơ hội nhưng chúng phân bố khác nhau về địa lý, đồng thời thời gian tiến triển đến AIDS của 2 loại virus này cũng khác nhau. HIV-2 chủ yếu phân bố ở Tây Phi và ít gây triệu chứng lâm sàng nguy hiểm so với HIV-1.

ILO

Là tên viết tắt của Tổ chức lao động quốc tế, một trong 10 đồng sáng lập và tài trợ của UNAIDS.

Tỉ lệ nhiễm mới (Incidence)

Tỉ lệ nhiễm mới (đôi khi được gọi là tỉ lệ nhiễm lũy tích) là tỉ lệ người bị nhiễm HIV trong một khoảng thời gian nào đó (a period of time). UNAIDS thường dùng để chỉ số người nhiễm HIV (tất cả mọi lứa tuổi) hay trẻ em 0 đến 14 tuổ bị nhiễm bệnh trong năm vừa qua. Khác với tỉ lệ mới nhiễm là tỉ lệ nhiễm (prevalence) nhằm chỉ số bị nhiễm tại một lúc nào đó (a point in time). Trong các nghiên cứu quan sát hay thực nghiệm can thiệp đặc biệt, tần suất nhiễm mới được dùng để chỉ số mới nhiễm trong 100-năm-người (person years).

Người tiêm chích ma túy

Từ này dung chỉ những người nghiện hay lạm dụng ma túy mà sử dụng đường tiêm chích. Việc sử dụng từ này thường tạo nên sự cô lập hơn là tạo niềm tin và sự tôn trọng khi làm việc với những người chích ma túy. UNAIDS không sử dụng cụm từ tiêm tĩnh mạch (intravenous drug users) vì hình thức tiêm bắp hay tiếm dưới da có thể cùng tồn tại. Cũng nên dùng cả cụm từ đầy đủ hơn là việc viết tắt.

Can thiệp

Khái niệm này nhằm chỉ việc “áp dụng một vài biện pháp nào đó, cho một nhóm người nào đó” và vì vậy nó ngầm chỉ khái niệm đáp ứng có sự tham gia. Các cụm từ đi kèm như chương trình, hoạt động hay sáng kiến.

Mục tiêu thiên niên kỷ (MDGs)

Có 8 mục tiêu thiên niên kỷ được đề cập đến trong hội nghị thượng đỉnh thiên niên kỷ vào tháng 9 năm 2000. Mục tiêu 6 đặc biệt dành riêng cho AIDS. Việc đạt được một số mục tiêu khác có thể bị cản trở bởi đại dịch AIDS. Chi tiết xem tại: http://www.

un.org/millenniumgoals/

Giám sát và đánh giác các nhóm liên quan

Là sáng kiến của UNAIDS, giám sát và đánh giá (M&E) các nhóm liên quan (MERG) có một số lượng lớn quốc gia thành viên, các cơ quan hoạt động song phương, các tổ chức độc lập và các chuyên gia về đánh giá. MERG giúp hài hòa các phương pháp đánh giá giữa các cơ quan và tổ chức đồng hợp tác trong việc phát triển một cách có hiệu quả các phương pháp đánh giá đối với sự đáp ứng với AIDS.

Chi tiết xem tại: http://elink.unaids.org/...w/Resource/Resource1.asp

MSM

Là từ viết tắt chỉ những người nam giới có quan hệ tình dục với nam giới. Từ này có thể bao quát được cả những người cho rằng mình là gay cũng như những người cho mình là lưỡng giới, hay dị giới nhưng có quan hệ tình dục với nam ở một thời điểm nào đó trong cuộc đời họ.

http://www.unaids.org/publications/documents/specific/men/mentue2000.pdf

MTCT

Là chữ viết tắt của mẹ sang con. PMTCT là chữ viết tắt của phòng lây nhiễm từ mẹ sang con. Một số quốc gia dùng cụm từ “lây truyền từ cha mẹ sang con” để tránh kỳ thị với phụ nữ” và để tăng cường sự tham gia của nam giới vào việc phòng lây nhiễm HIV.

www.unaids.org/publications/documents/mtct/index.html

NAC

Chữ viết tắt của cơ quan quốc gia điều phối AIDS (National AIDS Coordinating Authority). Nên tránh dùng từ viết tắt.

http://www.cns.sante.fr/web_sida/uk/htm/home/index2.htm

NACP

Chương trình quốc gia kiểm soát AIDS (National AIDS control program)

NAP

Chương trình AIDS quốc gia (National AIDS program)

NAP+

Mạng lưới những người châu Phi sống chung với HIV/AIDS. http://www.naprap.org/

NSP

Lập chiến lược quốc gia. Thuật ngữ khác bao gồm: cơ quan lập kế hoạch hành động và kế hoạch thường niên.

Nhiễm trùng cơ hội

Bệnh do nhiều tác nhân gây ra trong đó có một số tác nhân thường không bao giờ gây bệnh trên người có hệ thống miễn dịch khỏe mạnh. Người bệnh ở giai đoạn nhiễm HIV tiến triển có thể có nguy cơ lây nhiễm các bệnh ở phổi, não, thị giác và các cơ quan khác. Nhiễm trùng cơ hội thường gặp trên người đã được chẩn đoán AIDS, bao gồm viêm phổi do carinii, cryptosporidiosis, histoplasmosis, nhiễm ký sinh trùng, nấm và các bệnh ung thư.

TRẺ MỒ CÔI

Trong ngữ cảnh của AIDS, nên sử dụng cụm từ “trẻ mồ côi do AIDS”, hoặc “trẻ mồ côi và trẻ bị tổn thương do AIDS”. Tuy nhiên việc gọi các trẻ em này là “trẻ mồ côi nhiễm AIDS” sẽ gây sự kỳ thị đối xử và có thể dán cho các em cái mác bị bệnh AIDS, điều mà không nhất thiết cần. Nhận dạng một người chỉ qua tình trạng sức khoẻ của người ấy sẽ cho thấy sự thiếu tôn trọng. Chính vì vậy mà UNAIDS sử dụng cụm từ “trẻ mồ côi” để chỉ trẻ em mất cha hoặc mẹ hoặc mất cả cha lẫn mẹ.

PAF

Quỹ xúc tiến chương trình (PROGRAMME ACCELERATION FUNDS)

PAHO

Tổ chức y tế của Mỹ (Pan American Health Organization): http://ww.paho.org/

Đại dịch (pandemic)

Nhằm chỉ tình trạng bệnh đã lan tràn trên khắp quốc gia, châu lục trên thế giới. Thường sử dụng từ đại dịch khi chỉ một căn bệnh có tính chất toàn cầu, còn từ dịch để chỉ một bệnh ở cấp độ quốc gia hoặc vùng. Để đơn giản, UNAIDS thường dùng cụm từ dịch (epidemic), xem thêm mục epidemic.

Tác nhân gây bệnh (pathogen)

PCB

Ban điều phối các chương trình của UNAIDS http://ww.unaids.org/about/governance/governance.html

Người sống chung với HIV

Tránh dùng cụm từ “người sống chúng với HIV và AIDS” hay từ viết tắt PLWHA. Cụm từ bệnh nhân AIDS chỉ nên dùng trong ngữ cảnh y khoa (thông thường, người mắc bệnh AIDS không phải là bệnh nhân). Thuật ngữ “nạn nhân AIDS” hoặc “người chịu đựng bệnh AIDS” có ý nghĩa tiêu cực, ngầm chỉ cá nhân đó không có khả năng kiểm soát cuộc sống của bản thân, hoàn toàn bất lực. Nên dùng thuật ngữ “người bị nhiễm HIV” (PLHIV) vì thuật ngữ này phản ánh sự thật là người nhiễm HIV có thể sống khoẻ mạnh và lao động hữu ích trong nhiều năm. Tương tự, khi sử dụng cụm từ “nạn nhân nhiễm HIV vô tội” (thuật ngữ này thường dùng để chỉ trẻ em nhiễm HIV hoặc người bị bệnh HIV do y tế gây ra) có thể dẫn đến việc hiểu rằng những người nhiễm HIV do những nguyên nhân khác là có tội, là đáng bị trừng phạt. Nên sử dụng thuật ngữ “người sống cùng với HIV” hoặc “trẻ em có HIV”.

http://www.unaids.org/publications/documents/persons/index.html

PERFAR

Là tên viết tắt của Kế hoạch phòng chống AIDS khẩn cấp của tổng thống Mỹ G. Bush tuyên bố vào ngày 28 tháng 1 năm 2003. Đây là một chương trình phòng chống AIDS có trị giá 15 tỉ, thực hiện trong vòng 5 năm.

http://www.whitehouse.gov.news/releases/2003/01/print/20030129-1.html

Văn bản chiến lược giảm đói nghèo

Văn bản chiến lược giảm đói nghèo đã được các nước thành viên soạn thảo thông qua sự tham gia của các tổ chức thực thi dự án trong nước (stakeholders) cũng như các đối tác bên ngoài, cùng làm việc trong lĩnh vực phát triển, bao gồm cả Ngân hàng thế giới và Quỹ tiền tệ quốc tế.

http://ww.imf.org/external/np/prsp/prsp.asp

Tỉ lệ nhiễm bệnh (prevalence)

Thường được tính theo tỉ lệ phần trăm. Đây là tỉ lệ người nhiễm HIV trong một cộng đồng dân cư ở một thời điểm cụ thể (a point in time). Thông thường UNAIDS thông báo tỉ lệ nhiễm HIV ở người trưởng thành (15 đến 49 tuổi). UNAIDS không dụng cùm từ “tốc độ nhiễm” (prevalence rate) vì yếu tố thời gian không được đề cập đến. (Rất khó để tính được HIV infection rate). Từ tỉ lệ nhiễm cũng đã mang khá đầy đủ thông tin. Ví dụ như khi nói “Vùng Caribbean, với số lượng người trưởng thành có HIV vào khoảng là 2.3 % vào năm 2003, là khu vực cần chú trọng trong tương lai”. Tỉ lệ nhiễm HIV cũng có thể là số người nhiễm HIV tại một thời điểm nào đó, ví dụ như “đến tháng 12/2006, ước tính có khoảng 39.5 triệu người sống chung với HIV trên toàn thế giới”.

Quỹ xúc tiến chương trình (PAF)

PAF được thiết kế nhằm hỗ trợ nhóm Chủ đề của Liên hợp quốc- đóng vai trò xúc tác và tăng cường phạm vi, cấp độ và hiệu quả của một quốc gia trong việc đáp ứng với AIDS. Các hoạt động được tài trợ phải nằm trong khuôn khổ của một trong năm chức năng của UNAIDS sau đây: nâng cao vai trò lãnh đạo cho một đáp ứng hiệu quả; huy động và nâng cao vai trò của các tổ chức công cũng như tư và các đoàn thể xã hội khác; nâng cao năng lực lập kế hoạch, theo dõi và đánh giá các đáp ứng với AIDS của quốc gia; tăng cường khả năng tiếp cận và tính hiệu quả của việc sử dụng các nguồn kỹ thuật và tài chính. Ngoài ra, các hoặc động được tài trợ phải phù hợp với các đề nghị của đội kế hoạch toàn cầu (Global Task Team)

Mại dâm (prostitution[LV3] )

PROVIDER-INITIATED TESTING

Trong một số hoàn cảnh, khi một người tìm kiếm chăm sóc y tế, xét nghiệm HIV có thế được giới thiệu và cung cấp. Xét nghiệm HIV có thể được thực hiện cho kột người mà có một số triệu chứng nhiễm HIV, hoặc có một số bệnh liên quan đến HIV ví dụ như lao phổi, hoặc cũng có thể đây chỉ là một xét nghiệm định kỳ ở một người không hề có triệu chứng gì. Chẳng hạn như, xét nghiệm HIV như một phần đánh đánh giá lâm sàng của bệnh nhân mắc bệnh lây truyền qua đường tình dục hay ở phụ nữ có thai. Xét nghiệm HIV cũng có thể được áp dụng cho những vùng có nhiều người nhiễm HIV. Tuy nhiên, bất kể hình thức xét nghiệm nào, bất kể ở địa phương, xét nghiệm HIV đều phải được thực hiện dựa trên nguyên tắc 3C: confidentially ( bảo mật); informed consent (đồng ý tham gia); và counselling (tư vấn). Xét nghiệm HIV không qua từ vấn sẽ có ít tác động đến quá trình thay đổi hành vi và sẽ làm lỡ mất cơ hội giúp khách hàng người tránh lây nhiễm HIV từ người khác cũng như tryền HIV sang cho người khác.

http://www.unaids.org/en/Policies/Testing/

PTCT

Sự truyền bệnh từ cha mẹ sang con. Một thuật ngữ được sử dụng nhiều ở một số nước (xem phần MTCT).

REDPES

Red Latinoamericano y del Caribe de Planificación Estratégica (Mạng lưới hoạch định Chiến lược và AIDS các nước Châu Mỹ La tinh và vùng Ca-ri-bê). http://ciss.insp.mx/redpes/

ĐỘI NGŨ HỖ TRỢ KHU VỰC (RST)

Đội ngũ theo dõi và cộng tác với UNAIDS tại một khu vực địa lý nào đó.

NGUY CƠ (RISK)

Tránh sử dụng cụm từ “nhóm chịu nguy hiểm” hoặc “nhóm nguy hiểm”. Những người có lối sống khiến họ có nguy cơ bị lây nhiễm HIV cao không nhất thiết phải đồng hóa với một nhóm cụ thể nào. Nguy cơ ở đây được hiểu là nguy cơ bị lây nhiễm HIV cao do lối sống hoặc hoàn cảnh đặc biệt nào đó. Chẳng hạn, đó có thể là nguy cơ bị lây nhiễm trong các cặp vợ chồng trong đó vợ hoặc chồng bị nhiễm bệnh mà không biết, hoặc những người nhận máu từ nguồn máu hoặc sản phẩm máu không được xét nghiệm. Chính hành vi, lối sống chứ không phải “nhóm người” cụ thể nào đó đưa họ vào trong tình huống dễ bị lây nhiễm HIV. Có những những nhóm dân cư bị tăng nguy cơ phơi nhiễm với HIV.

Nguy cơ bù trừ hay nguy cơ gia tăng

Tăng nguy cơ bù trừ trong hành vi có thể dẫn đến việc tăng phơi nhiễm với HIV do việc giảm nhận thức với nguy hiểm của cá nhân đó. Ví dụ, nếu vắc-xin có khả năng giúp giảm 50% khả năng lây nhiễm HIV thì có thể sẽ dẫn đến xu thể giảm sử dụng bao cao su.

TÌNH DỤC AN TOÀN

Thuật ngữ “tình dục an toàn hơn- safer sex” được sử dụng nhiều hơn bởi vì thuật ngữ “tình dục an toàn” ám chỉ sự an toàn tuyệt đối. Tình dục sẽ chỉ an toàn 100% khi cả hai đều biết được tình trạng HIV âm tính của mình và biết chắc mình không ở trong giai đoạn cửa sổ. Việc giảm số lượng bạn tình và việc sử dụng bao cao su đúng cách và thường xuyên có thể làm giảm nguy cơ lây nhiễm HIV. Thuật ngữ “tình dục an toàn hơn” cũng phản ánh chính xác hơn ý nghĩa của quyền được lựa chọn và tiếp thu những hành vi nhằm giảm thiểu nguy cơ.

Tăng cường - SCALE UP

Được sử dụng như là động từ, ‘scale-up’ or ‘scaling-up’ khi sử dụng làm danh từ. Giống như follow up (động từ) và ‘follow-up’ (danh từ).

Đánh giá thế hệ thứ 2

Được xây dựng dựa trên hệ thống thu thập dữ liệu hiện có của một nước nào đó. Hệ thống theo dõi HIV thế hệ thứ 2 được thiết kế và bổ sung nhằm đáp ứng nhu cầu cụ thể của các dịch bệnh khác nhau. Ví dụ, theo dõi HIV ở một nước mà người nhiễm HIV chủ yếu lây qua sinh hoạt tình dục khác giới sẽ khác biệt với việc theo dõi HIV ở một nước mà việc lây nhiễm HIV chủ yếu ở các đối tượng nam giới có quan hệ tình dục đồng tính hay đối tượng tiêm chích ma túy. Hình thức theo dõi này nhằm cải thiện chất lượng và tính đa dạng của nguồn thông tin bằng cách phát triển hệ thống nghiên cứu chuẩn mực và chặt chẽ qua những phương pháp và công cụ thích hợp.

Tỉ lệ huyết thanh dương tính (seroprevalence)

Là tỉ lệ số người nhiễm HIV có kết quả xét nghiệm kháng thể kháng HIV trong huyết thanh dương tính khi làm xét nghiệm ở một thời điểm nào đó.

Tình trạng huyết thanh dương tính

Là thuật ngữ chung để chỉ trường hợp có/không có kháng thể ở trong máu. Thông thường, kháng thể ở đây được hiểu là kháng thể kháng HIV.

Nhiễm trùng qua đường tình dục (STI)

Còn được gọi là bệnh hoa liễu hay bệnh lây truyền qua đường tình dục (STD). Thuật ngữ này không phân biệt người nhiễm là có triệu chứng hay không có triệu chứng. Lây nhiễm qua đường tình dục là do các tác nhân gây bệnh được truyền từ người này qua người khác thông qua các hành vi tình dục. Ngoài những bệnh lây lan qua đường tình dục “truyền thống” (bệnh giang mai và lậu), hiện nay STI còn bao gồm thêm HIV- nguyên nhân gây bệnh AIDS; Chlamydia trachomatis; HPV- có thể gây ung thư cổ tử cung hay ung thư hậu môn; herpes sinh dục; hạ cam; genital mycoplasmas; viêm gan B, nhiễm ký sinh trùng âm đạo; nhiễm trùng ruột; và các bệnh ký sinh trùng khác. Mức độ phức tạp và phạm vị bệnh lây lan qua đường tình dục đã tăng nhanh từ những năm 1980. Người ta đã nhận biết được hơn 20 tác nhân gây bệnh và các triệu chứng bệnh thuộc nhóm này.

HÀNH NGHỀ MẠI DÂM

‘Mua bán mại dâm’ là cụm từ bị thừa, sử dụng cùng lúc hai từ khác nhau nhưng có cùng một ý nghĩa. Thuật ngữ ưa chuộng là ‘hành nghề mại dâm’, ‘mại dâm’, và ‘bán dâm’.

NGƯỜI HÀNH NGHỀ MẠI DÂM

Thuật ngữ ‘người hành nghề mại dâm’ không mang tính chất định kiến, ngầm công nhận mại dâm như một thứ nghề. Có thể sử dụng những từ khác như ‘Nữ/nam/người bán dâm’. Khách mua dâm cũng có thể được gọi là ‘nam/nữ/người mua dâm’. Hiện nay người ta không còn sử dụng thuật ngữ ‘người hành nghề mua bán mại dâm’ nữa, bởi vì cụm từ này bị thừa từ và trùng lặp ý nghĩa.

DÙNG CHUNG (Sharing)

Khi nói đến dụng cụ tiêm chích, UNAIDS không sử dụng từ “dùng chung” trong các tài liệu của mình.Thay vào đó, hãy dùng những thuật ngữ như “sử dụng dụng cụ tiêm chích đã nhiễm trùng” nếu nói đến việc truyền nhiễm HIV và “sử dụng dụng cụ tiêm chích không vô trùng” nếu nói đến nguy cơ bị lây nhiễm. Bởi theo cách hiểu thông thường, những người tiêm chích ma túy thường không “dùng chung” kim chích với nhau – ngoại trừ bạn tình cùng tiêm chích ma túy với nhau. Giả sử không có hoạt động “trao đổi kim tiêm”, người sử dụng ma túy có thể sử dụng kim tiêm đã dùng rồi, hoặc mặc cả khi mua ma túy để có luôn cả kim tiêm, hoặc được tiêm chích bằng người bán ma túy chuyên nghiệp. Họ không xem những hành động này là dùng chung dụng cụ tiêm chích. Từ “dùng chung” cũng không nói lên được sự khác biệt giữa hành vi mượn và cho mượn kim tiêm. Điều này quan trọng bởi vì chúng sẽ gây những hậu quả tác động khác nhau. Một người ý thức được tình trạng HIV dương tính của mình có thể sẽ cố gắng tránh không cho mượn kim tiêm nhưng vẫn tiếp tục mượn từ người khác. Ngoài ra, từ “dùng chung” đôi khi còn mang ý nghĩa tích cực như ăn chung bữa cơm, như vậy sẽ không thích hợp khi nói về nguy cơ phơi nhiễm với HIV.

TỔ CHỨC SIDA

Cơ quan Phát triển quốc tế của Thụy Điển. http://www.sida.se/Sida/jsp/polopoly.jsp?d=107

Sida cũng là từ viết tắt của bệnh AIDS trong tiếng Pháp. Nhưng chú ý là nó sẽ không được viết hoa.

SIDALAC

Từ viết tắt của sáng kiến phòng chống AIDS của các nước châu Mỹ la tinh và vùng Ca-ri-bê (The Regional AIDS Initiative for Latin America and the Caribbean).

http://www.sidalac.org.mx/english/homee.html

Kỳ thị và phân biệt đối xử

Theo ý nghĩa truyền thống thì stigma có nghĩa là sự coi thường. Thuật ngữ chính xác hơn là “stigmatization” hay “discrimination”. Tuy nhiên cụm từ “stigma and discrimination” vẫn được chấp nhận và sử dụng rộng rãi, và có thể được dùng ở dạng số nhiều.

Nghiên cứu/theo dõi

Sự phân tích, diễn giải và phản hồi liên tục những số liệu được thu thập một cách có hệ thống. Thường sử dụng những phương pháp theo dõi có tính thực tế, nhất quán, nhanh chóng tiện lợi hơn là việc xem xét đến tính chính xác và toàn diện.

Nhóm đích

Từ này có thể sử dụng như một danh từ khi nhắc đến mục tiêu hay mục đích. Tránh sử dụng target như một động từ ví dụ như “nhắm (targeting) vào các đối tượng nam có quan hệ tình dục đồng tính” vì nó đi ngược nguyên tắc can thiệp có sự tham gia, mang nặng tính áp đặt từ trên xuống. Cụm từ được dùng thay thế như: “chương trình dành cho các đối tượng là quan hệ tình đồng tính luyến ái nam”; “tăng cường các đối tượn có quan hệ tình dục đồng tính nam tham gia vào các chương trình”; và “chương trình nhằm thu hút sự tham gia của các đối tượng đồng tính nam nhằm chống lại dịch AIDS”.

TASO

Tổ chức Hỗ trợ AIDS (của Uganda). http://www.taso.co.ug/

XÉT NGHIỆM

Xét nghiệm HIV là vấn đề then chốt trong việc kết hợp phòng chống và điều trị. Công thức “3C” vẫn là quy tắc trụ cột trong việc tiến hành xét nghiệm HIV; xét nghiệm phải đảm bảo: bí mật (confidentiality); tư vấn (counselling); và chỉ được thực hiện khi có sự đồng ý của khách hàng (consent), có nghĩa là đã được cung cấp đầy đủ thông tin trên nguyên tắc tự nguyện.

Xem thêm thông tin đầy đủ về các quy tắc áp dụng cho xét nghiệm tại website: http://www.unaids.org/en/Policies/Testing/default.asp

Sáng kiến 3 trong 5 (3 by 5 initiative)

Luôn được đề cập đến trong dấu ngoặc kép. “3 by 5” là sáng kiến toàn cầu của UNAIDS và WHO nhằm cung cấp thuốc kháng virus cho ba triệu người có HIV tại những nước có thu nhập thấp và trung bình (tính đến thời điểm là cuối năm 2005).

http://data.unaids.org/Publications/External-Documents/who_3by5-strategy_en.pdf?preview=true

Nguyên tắc “ba một” (three ones)

Luôn sử dụng trong dấu ngoặc kép. Nguyên tắc có nội dung như sau: một kế hoạch hành động phòng chống HIV được thông qua phải đáp ứng được việc cung cấp những điều kiện cơ bản cho việc điều phối hoạt động giữa tất cả các tổ chức thành viên; có một cơ quan điều phối AIDS quốc gia với nguyên tắc hoạt động đa phương; và có một hệ thống theo dõi đánh giá (M&E) cấp quốc gia.

Hiệp định TRIPS (TRIPS AGREEMENT)

Hiệp định về quyền liên quan đến thương mại cho các nước nghèo, được giám sát bởi Tổ chức Thương mại thế giới. Hiệp định này giúp các nước nghèo đối phó với vấn đề bảo hộ dược phẩm.

Xem thêm tại: http://www.wto.org/engli...p_e/trips_e/t_agm0_e.htm

UCC

Cơ quan điều phối của UNAIDS quốc gia (UNAIDS Country Coordinator)

UN Reference Group on HIV Prevention and Care among IDU in Developing and

Transitional Countries

Nhóm liên quan của UN về phòng chống và chăm sóc người nghiện chích ma túy ở các nước đang phát triển. Xem thêm tại: www.idurefgroup.org

UNAIDS Reference Group on HIV and Human Rights

Nhóm liên quan của UN về HIV và quyền con người. Xem thêm tại:

www.unaids.org/en/in+focus/hiv_aids_human_rights/reference+group.asp

UNAIDS Reference Group on Estimates, Modelling and Projections

Nhóm liên quan của UN về dự báo và mô hình hóa. Xem thêm tại:

www.epidem.org

UNAIDS Reference Group on Prevention

Nhóm liên quan của UN về phòng chống. Xem thêm tại:

www.unaids.org

UNDP

Chương trình phát triển liên hợp quốc. Một trong 10 tổ chức tài trợ của UNAIDS

Xem thêm tại: http://www.undp.org/

UNESCO

Quỹ giáo dục, khoa học và văn hóa liên hợp quốc, một trong 10 tổ chức tài trợ của UNAIDS. Xem thêm tại: http://www.unesco.org/

UNFPA

Quỹ giáo dân số liên hợp quốc, một trong 10 tổ chức tài trợ của UNAIDS. Xem thêm tại

http://www.unfpa.org/

UNHCR

Cao ủy liên hợp quốc về người tị nạn, một trong 10 tổ chức tài trợ của UNAIDS. Xem thêm tại: http://www.unhcr.org

UNICEF

Quỹ nhi đồng liên hợp quốc, một trong 10 tổ chức tài trợ của UNAIDS. Xem thêm tại http://www.unicef.org/

UNODC

Văn phòng liên hợp quốc về kiểm soát ma túy và tội phạm, một trong 10 tổ chức tài trợ của UNAIDS. Xem thêm tại: http://www.unodc.org/odccp/index.html

Tiếp cận mang tính phổ cập (toàn cầu) (UNIVERSAL ACCESS)

Thường được sử dụng với mục tiêu nhằm đạt được sự tiếp cận với phòng, chăm sóc và điều trị cho tất cả mọi người dân trong cuộc chiến chống HIV. Sáng kiến này được soạn thảo vào năm 2006 trong tuyên ngôn Tham gia của Chính trị trong cuộc chiến chống HIV/AIDS.

http://data.unaids.org/pub/Report/2006/20060615_HLM_Political-Declaration_ARES60262_en.pdf

Các cảnh báo mang tính toàn cầu

Các tiêu chuẩn trong thực hành trong phòng chống lây nhiễm ở các cơ sở y tế nhằm giảm thiểu khả năng phơi nhiễm với các tác nhân gây bệnh ví dụ như sử dụng găng tay, quần áo che chắn, mặt nạ nhằm tránh tiếp xúc với máu và mô.

URGE

Nhóm liên quan về kinh tế của UNAIDS (The UNAIDS Reference Group on Economics).

VCT

Đây là từ viết tắt của tư vấn xét nghiệm tự nguyện (“voluntary counselling and testing” hay “client-initiated testing”). Tất cả các xét nghiệm cần được thực hiện dựa trên nguyên tắc 3C: bí mật, đồng ý và tư vấn

http://www.unaids.org/publications/documents/health/counselling/index.html

Lây truyền trực tiếp (vertical transmission)

Đôi khi thuật ngữ này được dùng để chỉ sự lây truyền các tác nhân gây bệnh ví dụ như HIV từ mẹ sang bào thai hay trẻ sơ sinh trong thời gian mang thai hay sinh đẻ. Đôi khi nó cũng được sử dụng để chỉ tình trạng di truyền các tính trạng qua gen.

WEF

Diễn đàn kinh tế thế giới (World Economic Forum: http://www.weforum.org/)

WFP

Chương trình lương thực thế giới (World Food Programme), một trong 10 đồng tài trợ của UNAIDS. Website: http://www.wfp.org/index2.html

WIPO

Là tên viết tắt của Tổ chức chống đói nghèo thế giới (World Intellectual Property Organization. http://www.wipo.org/)

WHO

Là tên viết tắt của tổ chức y tế thế giới (The World Health Organization), một trong 10 tổ chức đồng tài trợ của UNAIDS. Website: http://www.who.int/en

WORLD BANK

Là tên viết tắt của Ngân hàng thế giới, một trong 10 tổ chức đồng tài trợ của UNAIDS. Website: http://www.worldbank.org

WSSD

Hội nghị thượng đỉnh thế giới về phát triển xã hội (World Summit for Social Development). Website: http://www.visionoffice.com/socdev/wssd.htm

Một số thông tin khác

Ngôn ngữ

UNAIDS sử dụng tiếng Anh làm ngôn ngữ chính. Khi sử dụng phần mềm Word, nên để mặc định ngôn ngữ tiếng Anh.

Chỉ dẫn về kiểu dáng/ format

Kiểu dáng và format mà Tổ chức y tế thế giới sử dụng chính là nền tảng của kiểu dáng mà UNAIDS áp dụng.

Từ điển

UNAIDS sử dụng cuốn từ điển Concise Oxford English Dictionary cho ngôn ngữ tiếng Anh của mình, nhưng cũng sử dụng đa dạng các cách viết từ và những thuật ngữ mà Tổ chức y tế thế giới hay dùng.

Một số thuật ngữ có nguồn gốc từ cuốn Từ điển dịch tễ học (ấn bản và chỉnh sửa lần 4) của John M. Last (A Dictionary of Epidemiology) được xuất bản bới Oxford University Press năm 2000.

[l1]Từ này thực ra không có sự khác biệt trong tiếng Việt

[LV2]Không thấy có sự khác biệt của mấy term này trong tiếng Việt.

[LV3]I don’t see any comlication in using this term in Vietnamese

Sửa bởi quản trị viên 28/01/2010 lúc 06:00:37(UTC) | Lý do: Chưa rõ

Quảng cáo

Thắc mắc nguy cơ lây nhiễm và điều trị ARV liên hệ: YH: toivaban_brvt; Đt: 0933 432 579

nangoc		#2 Đã gửi : 08/10/2007 lúc 10:40:44(UTC)
Danh hiệu: Thành viên gắn bó Medals: Nhóm: Thành viên chính thức Gia nhập: 31-08-2006(UTC) Bài viết: 113 Đến từ: HCMC Được cảm ơn: 42 lần trong 21 bài viết		Cũng như của Peter nhưng là tiếng anh. Dành cho ai muốn tìm hiểu thêm về tiếng anh. Đôi khi dịch sang tiếng việt chưa sát nghĩa. AIDS’ Terminology Guidelines UNAIDS’ Terminology Guidelines (March 2007) Introduction This list of UNAIDS’ preferred terminology has been developed for use by staff members, colleagues in the Programme’s ten cosponsoring organizations, and other partners working in the global response to HIV. Language shapes beliefs and may influence behaviours. Considered use of appropriate language has the power to strengthen the response. UNAIDS is pleased to make this list of preferred terminology freely available. It is a living, evolving document reviewed regularly. Comments and suggestions for consideration should be sent to [email protected] The boxed list (summary of preferred terminology) overleaf highlights the most important points we recommend that users follow. This list may be freely copied and reproduced provided that it is not done so for commercial gain. Contents Summary of important preferred terminology and errors to avoid 5 Commonly used terms, acronyms and abbreviations 6 Further resources 20 1 UNAIDS follows the WHO style guide for all issues related to house editorial style i.e. preferred spellings, use of footnotes, etc. It is available at https://intranet.who.int...cs/who_style_guide.shtml UNAIDS Terminology Guidelines Summary of preferred terminology Do not use this Use this HIV/AIDS Use HIV unless specifically referring to AIDS. Examples include people living with HIV, the HIV epidemic, HIV prevalence, HIV prevention, HIV testing, HIV-related disease; AIDS diagnosis, children made vulnerable by AIDS, children orphaned by AIDS, the AIDS response. Both HIV epidemic and AIDS epidemic are acceptable. AIDS virus There is no “AIDS virus”. The virus associated with AIDS is called the Human Immunodeficiency Virus, or HIV. Please note: the phrase HIV virus is redundant. Use HIV. AIDS-infected Avoid the term infected. Use person living with HIV or HIV-positive person. No one can be infected with AIDS, because it is not an infectious agent. AIDS is a surveillance definition meaning a syndrome of opportunistic infections and diseases that can develop as immunosuppression deepens along the continuum of HIV infection from primary infection to death. AIDS test There is no test for AIDS. Use HIV or HIV antibody test. AIDS sufferer or victim The word “victim” is disempowering. Use person living with HIV. Use the term AIDS only when referring to a person with a clinical AIDS diagnosis. AIDS patient Use the term patient only when referring to a clinical setting. Preferred: patient with HIV-related illness. Risk of AIDS Use risk of HIV infection; risk of exposure to HIV. High(er) risk groups; vulnerable groups Key populations at higher risk (both key to the epidemic’s dynamics and key to the response) Commercial sex work Sex work or commercial sex or the sale of sexual services Prostitute Use only in respect to juvenile prostitution; otherwise use sex worker. Intravenous drug user Use injecting drug user. Drugs may be injected subcutaneously, intramuscularly or intravenously. Sharing (needles, syringes) Use non-sterile injecting equipment if referring to risk of HIV exposure; use contaminated injecting equipment if the equipment is known to contain HIV or if HIV transmission has occurred. Fight against AIDS Response to AIDS Evidence-based Evidence-informed HIV prevalence rates Use HIV prevalence. The word ‘rates’ connotes the passage of time and should not be used here. Acronyms and abbreviations Please spell out all terms in full. For example PMTCT should be prevention of mother-to-child transmission, etc. UNAIDS Background for commonly used terms and abbreviations2 ABC Prevention strategies: abstain from penetrative sexual intercourse (also used to indicate delay of sexual debut); be faithful (reduce the number of partners or have sexual relations with only one partner); condomize (use condoms consistently and correctly). ADVOCATE As a verb: write ‘advocate change’ (rather than advocate for change). AIDS CARRIER This term often is used to mean any person living with HIV. However, it is stigmatizing and offensive to many people living with the virus. It is also incorrect, since the agent being carried is HIV not AIDS. AIDS or HIV-RELATED ILLNESSES AIDS is what people die of; HIV is what they are infected with. The expression AIDS-related illness can be used if the person has an AIDS diagnosis. AIDS RESPONSE The terms AIDS response, HIV response, response to AIDS and response to HIV are often used interchangeably to mean the response to the epidemic. AIDS VIRUS Since AIDS is a syndrome, it is incorrect to refer to the virus as the ‘AIDS virus’. HIV (the human immunodeficiency virus) is what ultimately causes AIDS (acquired immunodeficiency syndrome). In referring to the virus, write the full expression or use HIV; avoid the term HIV virus. ART Spell out in full, i.e. antiretroviral therapy or antiretroviral treatment. BEHAVIOUR CHANGE (NOT ‘Behavioural Change’) There are a number of theories and models of human behaviour that guide health promotion and education efforts to encourage behaviour change, i.e. the adoption and maintenance of healthy behaviours. CLIENT-INITIATED TESTING Alternative term for voluntary counselling and testing (VCT). All HIV testing must be carried out under conditions of the ‘three Cs’: counselling, confidentiality and informed consent. COMMERCIAL SEX WORK Preferred terms are ‘commercial sex’ and ‘the sale of sexual services’. 2 All web links in this document are up to date. If on clicking the link, the site does not pop up when you are on line to the internet, you can cut and paste the link. Terminology Guidelines CONTAMINATED and NON-STERILE Drug injecting equipment was ‘contaminated’ if it caused infection, that is, the equipment contained virus; ‘unclean’, ‘dirty’ or non-sterile if it carried the risk of HIV exposure: that is, it may or may not have carried the virus. COSPONSORS The Joint United Nations Programme on HIV/AIDS (UNAIDS) has the following ten Cosponsors, listed in the following order (according to UN rules): the United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR) http://www.unhcr.ch the United Nations Children’s Fund (UNICEF) (http://www.unicef.org/) the World Food Programme (WFP) http://www.wfp.org the United Nations Development Programme (UNDP) (http://www.undp.org/) the United Nations Population Fund (UNFPA) (http://www.unfpa.org/) the United Nations Office on Drugs and Crime (UNODC) (http://www.unodc.org/odccp/index.html) the International Labour Organization (ILO) (http://www.ilo.org/) the United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO) (http://www.unesco.org/) the World Health Organization (WHO) (http://www.who.int/en/) the World Bank (http://www.worldbank.org/) CRIS Country Response Information System. Developed by UNAIDS, CRIS provides partners in the global response to HIV with a user-friendly system consisting of an indicator database, a programmatic database, a research inventory database and other important information. The indicator database provides countries with a tool for reporting on national follow-up to the United Nations General Assembly Special Session on HIV/AIDS (June 2001) Declaration of Commitment on HIV/ AIDS. The country-level CRIS will be complemented by a Global Response Information Database (GRID), which will support strategic analysis, knowledge-based policy formulation and subsequent programming. At country and global levels a Research Inventory Database (RID) is also being developed. CULTURAL DOMINANCE Familiar terms used in some cultures not be appropriate in other cultural contexts e.g. seasons of the year, avoid ‘fall’ or ‘autumn’ prefer instead last quarter of the year or instead of summer prefer mid-year. Similarly remember that different cultures celebrate the New Year at different times. Avoid terms which evoke ethnocentricity such as “AIDS has killed more people than the two world wars” (the two most extensive wars in the twentieth century didn’t actually involve the whole world). DESCRIBING AIDS AIDS is often referred to as a ‘deadly, incurable disease’, but this creates a lot of fear and only serves to increase stigma and discrimination. It has also been referred to as a ‘manageable, chronic UNAIDS illness, much like hypertension or diabetes’, but this may lead people to believe that it is not as serious as they thought. It is preferable to use the following description: AIDS, the acquired immunodeficiency syndrome, is a fatal disease caused by HIV, the human immunodeficiency virus. HIV destroys the body’s ability to fight off infection and disease, which can ultimately lead to death. Currently, antiretroviral drugs slow down replication of the virus and can greatly enhance quality of life, but they do not eliminate HIV infection. DRIVER The term relates to the structural and social factors, such as poverty, gender, and human rights, that are not easily measured and that can increase people’s vulnerability to exposure to HIV. It is often reserved for underlying determinants. EPIDEMIC In epidemiology, an epidemic is a disease that appears as new cases in a given human population (e.g. everyone in a given geographic area; a university, or similar population unit; or everyone of a certain age or sex, such as the children or women of a region) during a given period, at a rate that greatly exceeds what is ‘expected’ based on recent experience. Defining an epidemic is subjective, depending in part on what is ‘expected’. An epidemic may be restricted to one locale (an outbreak), more general (an epidemic) or global (a pandemic). Common diseases that occur at a constant but relatively high rate in the population are said to be ‘endemic’. Widely-known examples of epidemics include the plague of mediaeval Europe known as the Black Death, the Influenza Pandemic of 1918-1919, and the current HIV epidemic which is increasingly described as pandemic. EPIDEMIOLOGY The branch of medical science that deals with the study of incidence, distribution, determinants of patterns of a disease and its prevention in a population. EVIDENCE-INFORMED This term is preferred to evidence-based in recognition of the fact that several elements may play a role in decision making, only one of which may be evidence; others may include cultural appropriateness, cost, feasibility, concerns about equity and so on. FAITH-BASED ORGANIZATIONS Faith-based organization is the term preferred instead of e.g. Church, Religious Organization, as it is inclusive (non-judgmental about the validity of any expression of faith) and moves away from historical (and typically European) patterns of thought. FEMINIZATION Referring to the pandemic, feminization is now often used by UNAIDS and others to indicate the increasing impact that the HIV epidemic has on women. It is often linked to the idea that the number of women infected has equalled, or surpassed, the figure for men. To avoid confusion, do not use ‘feminization’ in its primary sense in English, ‘becoming more feminine’. FIGHT Fight and other combatant language, e.g. struggle, battle, campaign, war—avoid using such words, unless in a direct quotation or the context of the text (possibly a poster or very short publication designed to have high impact) makes it appropriate. Alternatives include: response, measures against, initiative, action, efforts, and programme. Terminology Guidelines GAY MEN Write ‘men who have sex with men’ unless individuals or groups specifically self-identify as gay. The broader community of men and women and transsexuals should be described as lesbian, gay, bisexual and transgendered—the abbreviation LGBT is often used of groups, but UNAIDS’ general preference is to spell out all terms in full. GENDER and SEX The term ‘sex’ refers to biologically determined differences, whereas the term ‘gender’ refers to differences in social roles and relations between men and women. Gender roles are learned through socialization and vary widely within and between cultures. Gender roles are also affected by age, class, race, ethnicity and religion, as well as by geographical, economic and political environments. Since many languages do not have the word gender, translators may have to consider other alternatives to distinguish between these concepts. GLOBAL FUND TO FIGHT AIDS, TUBERCULOSIS AND MALARIA The Global Fund to Fight AIDS, Tuberculosis and Malaria, established in 2001, is an independent public-private partnership. It is the largest global fund in the health domain, to date (August 2005) it has committed over US$ 3 billion in 128 countries. The purpose of the Global Fund is to attract, manage and disburse additional resources to make a sustainable and significant contribution to mitigate the impact caused by HIV, tuberculosis and malaria in countries in need, while contributing to poverty reduction as part of the Millennium Development Goals (see below). When citing in text spell out title in full at first usage and thereafter refer to the Global Fund in preference to using the abbreviation, GFATM. www.globalfundatm.org GIPA Acronym for ‘the greater involvement of people living with or affected by HIV/AIDS’. In 1994, 42 countries prevailed upon the Paris AIDS Summit to include the Greater Involvement of People Living with HIV/AIDS Principle (GIPA) in its final declaration. http://www.unaids.org/publications/ documents/persons/index.html GLOSSARIES The internet is a rich source of information about HIV. The following links to glossaries may be useful and are, in our view, usually clear and accurate in the information they provide (but note we cannot verify the accuracy of information on these sites and accept no responsibility for the information provided there). http://www.sfaf.org/glossary http://www.aidsinfo.nih.gov/ed_resources/glossary http://www.aegis.com/ni/topics/glossary http://www.gmhc.org/health/glossary2.html HIGH-RISK GROUPS/POPULATIONS WITH HIGHER-RISK OF EXPOSURE TO HIV These terms should be used with caution as they can increase stigma and discrimination. They may also lull people who don’t identify with such groups into a false sense of security. ‘High-risk group’ also implies that the risk is contained within the group whereas, in fact, all social groups are interrelated. It is often more accurate to refer directly to ‘higher risk of HIV exposure’, ‘sex without a 10 UNAIDS condom’, ‘unprotected sex’, or ‘using non-sterile injection equipment’ rather than to generalize by saying ‘high-risk group’. Membership of groups does not place individuals at risk, behaviours may. In the case of married and cohabiting people, particularly women, it may be the risk behaviour of the sexual partner that places them in a ‘situation of risk’. There is a strong link between various kinds of mobility and heightened risk of HIV exposure, depending on the reason for mobility and the extent to which people are removed from their social context and norms. HIGHLY ACTIVE ANTIRETROVIRAL THERAPY (HAART) The name given to treatment regimens recommended by leading HIV experts to aggressively suppress viral replication and slow the progress of HIV disease. The usual HAART regimen combines three or more different drugs such as two nucleoside reverse transcriptase inhibitors and a protease inhibitor, two NRTIs and a non-nucleoside reverse transcriptase inhibitor or other combinations. More recently, a new drug has been developed to prevent the virus from entering the cell. These treatment regimens have been shown to reduce the amount of virus so that it becomes undetectable in a patient’s blood. (See http://www.aidsinfo.nih.gov/, a service of the US Department of Health and Human Services). The term ART (antiretroviral treatment or therapy) can be used if it clearly refers to a triple antiretroviral drug combination. HIPC INITIATIVE The Heavily Indebted Poor Countries Initiative is a debt relief tool for increasing the funds that countries have available, and for ensuring that they are channelled to core human development priorities, such as basic health care. The HIPC initiative, created in 1996 by the World Bank and further enhanced in 1999, has already helped some of the poorest nations in the world to free up precious resources for human development that would otherwise have been spent on servicing debt. Fully funded and implemented, the enhanced HIPC initiative has the potential to be an even more powerful tool for helping countries to devote more resources to combating infectious disease. HIV-RELATED DISEASE Symptoms of HIV-infection may occur both at the beginning of HIV infection and after immune compromise sets in, leading to AIDS. During the initial infection with HIV, when the virus comes into contact with the mucosal surface, it finds susceptible target cells and moves to lymphoid tissue where massive production of the virus ensues. This leads to a burst of high-level viraemia (virus in the bloodstream) with wide dissemination of the virus. Some people may have flu-like symptoms at this stage but these are generally referred to as symptoms of primary infection rather than HIV-related disease. The resulting immune response to suppress the virus is only partially successful and some virus escapes and may remain undetectable for months to years. Eventually high viral turnover leads to destruction of the immune system, sometimes referred to as advanced HIV infection. HIV disease is, therefore, characterized by a gradual deterioration of immune function. During the course of infection, crucial immune cells, called CD4+ T cells, are disabled and killed, and their numbers progressively decline. HIV-INFECTED As distinct from HIV-positive (which can sometimes be a false positive test result, especially in infants of up to 18 months of age), the term HIV-infected is usually used to indicate that evidence of HIV has been found via a blood or tissue test. 11 Terminology Guidelines HIV-NEGATIVE Showing no evidence of infection with HIV (e.g. absence of antibodies against HIV) in a blood or tissue test. Synonymous with seronegative. An HIV-negative person can be infected if he or she is in the window period between HIV exposure and detection of antibodies. HIV-POSITIVE Showing indications of infection with HIV (e.g. presence of antibodies against HIV) on a test of blood or tissue. Synonymous with seropositive. Test may occasionally show false positive results. HUMAN IMMUNODEFICIENCY VIRUS (HIV) The virus that weakens the immune system, ultimately leading to AIDS. Since HIV means ‘human immunodeficiency virus’, it is redundant to refer to the HIV virus. HUMAN IMMUNODEFICIENCY VIRUS TYPE 1 (HIV-1) The retrovirus isolated and recognized as the etiologic (i.e., causing or contributing to the cause of a disease) agent of AIDS. HIV-1 is classified as a lentivirus in a subgroup of retroviruses. Most viruses and all bacteria, plants, and animals have genetic codes made up of DNA, which uses RNA to build specific proteins. The genetic material of a retrovirus such as HIV is the RNA itself. HIV inserts its own RNA into the host cell’s DNA, preventing the host cell from carrying out its natural functions and turning it into an HIV factory. HUMAN IMMUNODEFICIENCY VIRUS TYPE 2 (HIV-2) A virus closely related to HIV-1 that has also been found to cause AIDS. It was first isolated in West Africa. Although HIV-1 and HIV-2 are similar in their viral structure, modes of transmission, and resulting opportunistic infections, they have differed in their geographical patterns of infection and in their propensity to progress to illness and death. Compared to HIV-1, HIV-2 is found primarily in West Africa and has a slower, less severe clinical course. ILO The International Labour Organization is one of UNAIDS’ ten Cosponsors (see http://www.ilo.org/). INCIDENCE HIV incidence (sometimes referred to as cumulative incidence) is the proportion of people who have become infected with HIV during a specified period of time. UNAIDS normally refers to the number of people (of all ages) or children (0–14) who have become infected during the past year. In contrast HIV prevalence refers to the number of infections at a particular point in time (like a camera snapshot). In specific observational studies and prevention trials, the term incidence rate is used to describe incidence per hundred person years of observation. INJECTING DRUG USERS (IDUs) This term is preferable to drug addicts or drug abusers, which are seen as derogatory and which often result in alienation rather than creating the trust and respect required when dealing with those who inject drugs. UNAIDS does not use the term ‘intravenous drug users’ because subcutaneous and intramuscular routes may be involved. It is preferable to spell out in full and not use the abbreviation. 12 UNAIDS INTERVENTION This term conveys “doing something to someone or something” and as such undermines the concept of participatory responses. Preferred terms include programming, programme, activities, initiatives, etc. MILLENNIUM DEVELOPMENT GOALS (MDGs) Eight goals developed at the Millennium Summit in September 2000. Goal six refers specifically to AIDS but attainment of several goals is being hampered by the HIV epidemic. http://www. un.org/millenniumgoals/ MONITORING AND EVALUATION REFERENCE GROUP Established by UNAIDS, the Monitoring and Evaluation (M&E) Reference Group (MERG) has a broad membership of national, bilateral agency and independent evaluation expertise, enabling it to assist in the harmonization of M&E approaches among collaborating organizations and in the development of effective monitoring and evaluation of the response to the epidemic. http://elink. unaids.org/menew/Resource/Resource1.asp MSM Abbreviation for ‘men who have sex with men’ or ‘males who have sex with males’. This term is useful as it includes not only men who self identify as ‘gay’ or homosexual and have sex only with other men but also bisexual men, and heterosexual men who may, nonetheless at times have sex with other men. http://www.unaids.org/publications/documents/specific/men/mentue2000.pdf MTCT Abbreviation for ‘mother-to-child transmission’ (pMTCT is the abbreviation for ‘prevention of mother-to-child transmission’). Some countries prefer the term ‘parent-to-child transmission’ to avoid stigmatising pregnant women and to encourage male involvement in HIV prevention.http:// www.unaids.org/publications/documents/mtct/index.html NAC National AIDS Coordinating Authority (formerly National AIDS Council): the acronym should generally be avoided. http://www.cns.sante.fr/web_sida/uk/htm/home/index2.htm NACP National AIDS Control Programme. NAP National AIDS Programme. NAP+ Network of African People Living with HIV/AIDS. http://www.naprap.org/ NSP National Strategic Plan. Other terms are national AIDS action frameworks and annual AIDS action plans. Avoid using abbreviations. 13 Terminology Guidelines OPPORTUNISTIC INFECTIONS Illnesses caused by various organisms, some of which usually do not cause disease in persons with healthy immune systems. Persons living with advanced HIV infection may suffer opportunistic infections of the lungs, brain, eyes and other organs. Opportunistic illnesses common in persons diagnosed with AIDS include Pneumocystis carinii pneumonia, cryptosporidiosis, histoplasmosis, other parasitic, viral and fungal infections; and some types of cancers. ORPHANS In the context of AIDS, it is preferable to say ‘children orphaned by AIDS’ or ‘orphans and other children made vulnerable by AIDS’. Referring to these children as ‘AIDS orphans’ not only stigmatizes them, but also labels them as HIV-positive, which they may not necessarily be. Identifying a human being by his/her medical condition alone also shows a lack of respect for the individual. Contrary to traditional usage UNAIDS uses ‘orphan’ to describe a child that has lost either one or both parents. PAF See PROGRAMME ACCELERATION FUNDS. PAHO Pan American Health Organization: http://www.paho.org/ PANDEMIC A disease prevalent throughout an entire country, continent, or the whole world. Preferred usage is to write ‘pandemic’ when referring to global disease and to use ‘epidemic’ when referring to country or regional level. For simplicity, UNAIDS often uses ‘epidemic’, see EPIDEMIC. PATHOGEN An agent causing disease. PCB The Programme Coordinating Board of UNAIDS. http://www.unaids.org/about/governance/governance. html PEOPLE LIVING WITH HIV Avoid the expression ‘people living with HIV and AIDS’ and the abbreviation PLWHA. With reference to those living with HIV, it is preferable to avoid certain terms: AIDS patient should only be used in a medical context (most of the time, a person with AIDS is not in the role of patient); the term AIDS victim or AIDS sufferer implies that the individual in question is powerless, with no control over his or her life. It is preferable to use ‘people living with HIV’ (PLHIV), since this reflects the fact that an infected person may continue to live well and productively for many years. Referring to people living with HIV as innocent victims (which is often used to describe HIV-positive children or people who have acquired HIV medically) wrongly implies that people infected in other ways are somehow deserving of punishment. It is preferable to use ‘people living with HIV’, or ‘children with HIV’. http://www.unaids.org/publications/documents/persons/index.html 14 UNAIDS PEPFAR The US President’s Emergency Plan for AIDS Relief announced by President George W. Bush in his State of the Union Address 28 January 2003, the plan is ‘a five-year US$ 15 billion initiative aimed at turning the tide in combating the global HIV/AIDS pandemic’. http://www.whitehouse. gov.news/releases/2003/01/print/20030129-1.html POVERTY REDUCTION STRATEGY PAPERS (PRSPs) Poverty Reduction Strategy Papers are prepared by the member countries through a participatory process involving domestic stakeholders as well as external development partners, including the World Bank and International Monetary Fund”. http://www.imf.org/external/np/prsp/prsp.asp PREVALENCE Usually given as a percentage, HIV prevalence quantifies the proportion of individuals in a population who have HIV at a specific point in time. UNAIDS normally reports HIV prevalence among adults, aged 15–49 years. We do not say prevalence rates because a time period of observation is not involved. ‘Prevalence’ is sufficient, e.g. ‘the Caribbean region, with estimated adult HIV prevalence of 2.3% in 2003, is an area to focus on in the future’. HIV prevalence can also refer to the number of people living with HIV as in ’by December 2006 an estimated 39.5 million people were living with HIV worldwide’. PROGRAMME ACCELERATION FUNDS (PAF) Programme acceleration funds were designed to assist the UN Theme Group to play a catalytic and facilitating role in advancing the scope, scale and effectiveness of a country’s response to the AIDS epidemic. Activities to be funded must be in line with one or more of the five cross-cutting functions of UNAIDS: to empower leadership for an effective country response; to mobilize and empower public, private and civil society partnerships and civil society engagement; to strengthen strategic information management; to build capacities to plan, track, monitor and evaluate country responses; and to enable access to, and efficient use of, financial and technical resources. In addition funded activities must be in accordance with Global Task team (GTT) recommendations http://www.unaids.org/ PROSTITUTION Use this term in respect to juvenile prostitution. Otherwise for people of older ages use ‘commercial sex’ or ‘the sale of sexual services’. PROVIDER-INITIATED TESTING Under certain circumstances, when an individual is seeking medical care, HIV testing may be offered. It may be diagnostic—patient presents with symptoms that may be attributable to HIV or has an illness associated with HIV such as tuberculosis—or it may be a routine offer to an asymptomatic person. For example, HIV testing may be offered as part of the clinical evaluation of patients with sexually transmitted infections and pregnant women. HIV testing may be offered to all patients where HIV is prevalent. Regardless of the type of testing and the location of the offer, all HIV testing should always be carried out under conditions respecting the three Cs—confidentiality, informed consent and counselling. Testing without counselling has little impact on behaviour and is a significant lost opportunity for assisting people to avoid acquiring or transmitting infection. http://www.unaids.org/en/Policies/Testing/ 15 Terminology Guidelines PTCT Parent-to-child transmission. A term preferred in some countries (see MTCT). REDPES Red Latinoamericano y del Caribe de Planificación Estratégica (Latin American and Caribbean Network on Strategic Planning and AIDS). http://ciss.insp.mx/redpes/ REGIONAL SUPPORT TEAM (RST) A team that oversees and coordinates UNAIDS activities in a defined geographical region. RISK Avoid using the expressions ‘groups at risk’ or ‘risk groups’. People with behaviours which may place them at higher risk of exposure to HIV do not necessarily identify themselves with any particular group. Risk refers to risk of exposure to HIV which may be high as a result of specific behaviours or situations. Examples of the latter include risk in discordant couples unaware of their serostatus and recipients of unscreened blood or blood products. Behaviours, not memberships, place individuals in situations in which they may be exposed to HIV. Some populations may be at increased risk of exposure to HIV. RISK COMPENSATION or RISK ENHANCEMENT A compensatory increase in behaviours which can result in exposure to HIV brought on by reduced perception of personal risk e.g. uptake of a 50% effective preventive HIV vaccine might tend to encourage abandoning condom use. SAFE SEX Use by preference the term safer sex because safe sex may imply complete safety. Sex is 100% safe from HIV transmission when both partners know their HIV-negative serostatus and neither partner is in the window period between HIV exposure and appearance of HIV antibodies detectable by the HIV test. In other circumstances, reduction in the numbers of sexual partners and correct and consistent use of male or female condoms can reduce the risk of HIV transmission. The term safer sex more accurately reflects the idea that choices can be made and behaviours adopted to reduce or minimise risk. SCALE UP When used as a verb, ‘scale-up’ or ‘scaling-up’ when used as a noun. Same for follow up (verb) versus ‘follow-up’ (noun). SECOND GENERATION SURVEILLANCE Built upon a country’s existing data collection system, second generation HIV surveillance systems are designed to be adapted and modified to meet the specific needs of differing epidemics. For example, HIV surveillance in a country with a predominantly heterosexual epidemic will differ radically from surveillance in a country where HIV infection is mostly found among men who have sex with men (MSM) or injecting drug users (IDUs). This form of surveillance aims to improve the quality and diversity of information sources by developing and implementing standard and rigorous study protocols, using appropriate methods and tools. 16 UNAIDS SEROPREVALENCE As related to HIV infection, the proportion of persons who have serologic evidence of HIV infection, i.e. antibodies to HIV at any given time. SEROSTATUS A generic term that refers to the presence/absence of antibodies in the blood. Often, the term refers to HIV antibody status. SEXUALLY TRANSMITTED INFECTION (STI) Also called venereal disease (VD) (an older public health term) or sexually transmitted diseases (STDs) a term that does not convey the concept of asymptomatic sexually transmitted infections. Sexually transmitted infections are spread by the transfer of organisms from person to person during sexual contact. In addition to the ‘traditional’ STIs (syphilis and gonorrhoea), the spectrum of STIs now includes HIV, which causes AIDS; Chlamydia trachomatis; human papilloma virus (HPV) which can cause cervical or anal cancer; genital herpes; chancroid; genital mycoplasmas; hepatitis B; trichomoniasis; enteric infections; and ectoparasitic diseases (i.e., diseases caused by organisms that live on the outside of the host’s body). The complexity and scope of sexually transmitted infections have increased dramatically since the 1980s; more than 20 organisms and syndromes are now recognized as belonging in this category. SEX WORK ‘Commercial sex work’ is considered a tautology, which is saying the same thing twice over in different words. Preferred terms are ‘sex work’, ‘commercial sex’, and ‘the sale of sexual services’. SEX WORKER The term ‘sex worker’ is intended to be non-judgmental, focusing on the conditions under which sexual services are sold. Alternate formulations are: ‘women/men/people who sell sex’. Clients of sex workers may then also be called ‘men/women/people who buy sex’. The term ‘commercial sex worker’ is no longer used, primarily because it is considered to be saying something twice over in different words (i.e. a tautology). SHARING When referring to injecting equipment we do not use the word ‘sharing’ in UNAIDS publications. Instead, write ‘use of contaminated injecting equipment’ if you are considering HIV transmission and ‘use of non-sterile injecting equipment’ if you are considering risk of HIV exposure. This is because injecting drug users uncommonly ‘share’ their needles in the usually understood sense of the word—with the exception of sexual partners who inject together. In the absence of needle exchanges, people may use discarded needles (which are anonymous) or bargain away drugs for a needle or are injected by professional injectors. They do not regard this as sharing. Neither does ‘sharing’ distinguish between needle borrowing and needle lending; this is important because (usually) different dynamics are at work. A person aware of his or her HIV-positive status may try to avoid lending, but may continue to borrow or vice versa. Also ‘sharing’ has positive connotations, e.g. sharing a meal in injecting drug use communities (and wider communities also) which are not appropriate in writing about HIV risk. 17 Terminology Guidelines SIDA Swedish International Development Agency: http://www.sida.se/Sida/jsp/polopoly.jsp?d=107 Sida is also the French language acronym for AIDS which has become an accepted word that is not capitalised. SIDALAC Iniciativa regional sobre SIDA para América Latina y el Caribe: in English ‘The Regional AIDS Initiative for Latin America and the Caribbean’. http://www.sidalac.org.mx/english/homee.html STIGMA and DISCRIMINATION As the traditional meaning of stigma is a mark or sign of disgrace or discredit, the correct term would be stigmatization and discrimination; however, ‘stigma and discrimination’ has been accepted in everyday speech and writing, and may be treated as plural. SURVEILLANCE Continuous analysis, interpretation, and feedback of systematically collected data, generally using methods distinguished by their practicality, uniformity, and rapidity rather than by accuracy or completeness. TARGET This term is acceptable as a noun referring to an objective or goal. Avoid using as a verb for example “targeting men who have sex with men…” as this conveys non-participatory, top-down approaches. Preferred alternative terms include: “programmes for and by men who have sex with men”; “engaging men who have sex with men in programming”; and “programmes involving men who have sex with men in the response to the epidemic”, etc. TASO The AIDS Support Organisation (Uganda). http://www.taso.co.ug/ TESTING HIV testing is pivotal to both prevention and treatment interventions. The ‘3Cs’ continue to be underpinning principles for the conduct of all HIV testing of individuals; testing must be: confidential; accompanied by counselling; only be conducted with informed consent, meaning that it is both informed and voluntary. A full policy statement is available. http://www.unaids.org/en/Policies/Testing/default.asp “3 by 5” initiative Always cite in this form, with double quotation marks. “3 by 5” was a UNAIDS and WHO global initiative to provide antiretroviral therapy to three million people living with HIV in low- and middle-income countries by the end of the year 2005 http://data.unaids.org/Publications/External- Documents/who_3by5-strategy_en.pdf?preview=true “THREE ONES” principles Always use in this form “Three Ones” principles, with double quotation marks. The principles are: One agreed HIV/AIDS Action Framework that provides the basis for coordinating the work of all partners; One National AIDS Coordinating Authority, with a broad-based multisectoral mandate; and One agreed country-level Monitoring and Evaluation System. 18 UNAIDS TRIPS AGREEMENT Trade-Related Intellectual Property Rights Agreement, supervised by the World Trade Organization, provides certain flexibilities to low and middle income countries with respect to pharmaceutical patent protection. http://www.wto.org/engli...p_e/trips_e/t_agm0_e.htm UCC UNAIDS Country Coordinator (formerly called Country Programme Adviser—CPA). UN Reference Group on HIV Prevention and Care among IDU in Developing and Transitional Countries www.idurefgroup.org UNAIDS Reference Group on HIV and Human Rights www.unaids.org/en/in+focus/hiv_aids_human_rights/reference+group.asp UNAIDS Reference Group on Estimates, Modelling and Projections www.epidem.org UNAIDS Reference Group on Prevention www.unaids.org UNDP The United Nations Development Programme, one of UNAIDS’ ten Cosponsors (see http://www. undp.org/). UNESCO The United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization, one of UNAIDS’ ten Cosponsors (see http://www.unesco.org/). UNFPA The United Nations Population Fund, one of UNAIDS’ ten Cosponsors (see http://www.unfpa. org/). UNHCR The Office of the United Nations High Commissioner for Refugees, one of UNAIDS’ ten cosponsors (see http://www.unhcr.org) UNICEF The United Nations Children’s Fund, one of UNAIDS’ ten Cosponsors (see http://www.unicef.org/). UNODC The United Nations Office on Drugs and Crime, one of UNAIDS’ ten Cosponsors (see http://www. unodc.org/odccp/index.html). 19 Terminology Guidelines UNIVERSAL ACCESS Commonly used is the phrase working towards achieving the goal of universal access (not capitalized) to HIV prevention, treatment, care and support. This initiative is outlined in the 2006 Political Declaration on HIV/AIDS. http://data.unaids.org/p...6/20060615_HLM_Political- Declaration_ARES60262_en.pdf UNIVERSAL PRECAUTIONS Standard infection control practices to be used universally in healthcare settings to minimize the risk of exposure to pathogens, e.g. the use of gloves, barrier clothing, masks and goggles (when anticipating splatter) to prevent exposure to tissue, blood and body fluids. URGE The UNAIDS Reference Group on Economics. VCT Abbreviation for ‘voluntary counselling and testing’. Also known as ‘client-initiated testing’ in opposition to ‘provider-initiated testing’. All testing should be conducted in an environment which adheres to and implements the ‘Three Cs’: confidentiality, informed consent, and counselling. http://www.unaids.org/publications/documents/health/counselling/index.html VERTICAL TRANSMISSION Sometimes used to indicate transmission of a pathogen such as HIV from mother to foetus or baby during pregnancy or birth but may be used to refer to the genetic transmission of traits. WEF World Economic Forum: http://www.weforum.org/ WFP World Food Programme. http://www.wfp.org/index2.html, one of UNAIDS’ ten cosponsors. WIPO World Intellectual Property Organization. http://www.wipo.org/ WHO The World Health Organization is one of UNAIDS’ ten Cosponsors (see http://www.who.int/en/). WORLD BANK The World Bank is one of UNAIDS’ ten Cosponsors (see http://www.worldbank.org/). WSSD World Summit for Social Development. http://www.visionoffice.com/socdev/wssd.htm 20 UNAIDS Further resources Language UNAIDS uses British English as its preferred style. When using common word processing packages it is useful to set this as default style when the option is available. Style guide The World Health Organization style guide is the foundation of UNAIDS’ editorial house style. Dictionaries UNAIDS uses the Concise Oxford English Dictionary for English language but note that UNAIDS follows variant spellings and terms preferred in the WHO Style Guide. A useful resource for many terms is A Dictionary of Epidemiology (Fourth edition) edited by John M Last published by Oxford University Press (2000)
		Tôi là 1 trong 7 triệu người trẻ tuổi đang sống chung với HIV. Đây là những gì tôi cần bạn hiểu! Wetsite: http://www.spnplus.org Diễn đàn Y+: http://spnplus.org/yplus


Hồ sơ người dùng Xem tất cả các bài của thành viên này View Thanks

Rss Feed

Atom Feed

Ai đang xem chủ đề này?
Guest

Di chuyển

Bạn không thể tạo chủ đề mới trong diễn đàn này.
Bạn không thể trả lời chủ đề trong diễn đàn này.
Bạn không thể xóa bài của bạn trong diễn đàn này.
Bạn không thể sửa bài của bạn trong diễn đàn này.
Bạn không thể tạo bình chọn trong diễn đàn này.
Bạn không thể bỏ phiếu bình chọn trong diễn đàn này.